________________
૫ : આરાધનામાં તિથિનું મહત્ત્વ – 5
માનવી અને તેના આધારે પોતાનાં વ્રત-પચ્ચક્ખાણ વગેરે કરવાં અને સાંજનાં પ્રતિક્રમણ વગેરે પણ તેના જ આધારે કરવાં. આ વાતના અનુસંધાનમાં તેઓશ્રીએ એક પૂર્વ મહર્ષિની ગાથાને સાક્ષી તરીકે ટાંકતાં લખ્યું કે -
૬૭
'उदयंमि जा तिही सा पमाण-मियरीए कीरमाणीए । આળામંા-નવસ્થા-મિચ્છત્ત-વિષાદળ પાવે ।।’ ‘સૂર્યોદય સમયે જે તિથિ હોય તેને પ્રમાણભૂત માનવી (આરાધના માટે તેને માન્ય કરવી) (સૂર્યોદય સમયે જે તિથિ હોય તેને પ્રમાણભૂત ન માનતાં) અન્ય તિથિને પ્રમાણભૂત માનવામાં આવે તો
આજ્ઞાભંગ, અનવસ્થા-અવ્યવસ્થા, મિથ્યાત્વ અને વિરાધના પામે.'
સભા : સાહેબજી, જરા સ્પષ્ટ રીતે સમજાવો તો સારું.
આ ગાથા શ્રાદ્ધવિધિ બની તે પૂર્વેના પ્રમાણભૂત ગ્રંથની ગાથા છે. માટે શ્રાદ્ધવિધિકાર મહર્ષિએ તેને સાક્ષી તરીકે ટાંકી છે. એમાં ઔદિયક તિથિની જ આરાધના કરવી, - એમ કહ્યું છે. ઉદયમાં ન હોય તેવી અૌદયિક તિથિને પ્રમાણ માનીને તેના આધારે આરાધના કરવાની ના પાડી છે.
67
ઔદયિક તિથિ ન કરીએ તો ચાર મોટા દોષ લાગે :
સૂર્યોદય સમયે જે તિથિ ચાલતી હોય તેને ઔદયિક તિથિ કહેવાય છે અને સૂર્યોદય સમયે જે તિથિ ચાલતી ન હોય તેને અનૌદયિક તિથિ કહેવાય છે. આવી ઔદયિક તિથિની આરાધના ન કરતાં જે અનૌયિક તિથિની આરાધના કરે છે, તેને ચાર દોષ લાગે છે.
તેમાં સૌથી પહેલો દોષ ‘આજ્ઞાભંગ' નામનો છે. જ્ઞાની ભગવંતોની એવી આજ્ઞા છે કે ઔદયિક તિથિની જ આરાધના કરવી, અનૌદયિક તિથિની નહિ. આમ છતાં ‘ઔદિયિક તિથિ આરાધવાની' જ્ઞાનીની તે આજ્ઞા ન માનવાના કારણે અનૌદયિક તિથિની આરાધના કરનારને જ્ઞાનીઓની આજ્ઞાભંગનો દોષ લાગે છે.
બીજા નંબરનો દોષ ‘અણવત્થા’ નામનો છે. જે દિવસે જે ઔદયિક તિથિ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
