________________
૧ આગમ જાણો !
તેનાં ઉપર ચૂર્ણિ હોય છે. તે ચૂર્ણિ ‘મૂળ-નિર્યુક્તિ અને ભાષ્ય' તે ત્રણે ઉપ૨ હોઈ શકે છે. ‘ચૂર્ણિ’નો મતલબ સૂત્રના અર્થને ચૂર્ણ જેવું છૂટું - પાવડર જેવું બનાવી આપે. ગાથામાં જે ગોળીરૂપે હોય, જે ગળે ન ઉતરે, તેને પાવડર બનાવે. જેથી તરત ગળે ઉતરી જાય. તે ચૂર્ણિ - સંસ્કૃત-પ્રાકૃત મિશ્રભાષામાં હોય છે. ન તેને સંસ્કૃત કહી શકો કે ન તેને પ્રાકૃત કહી શકો. મિશ્રભાષા હોય છે.
૩૪
તેને વિગતવાર સમજાવવા સંસ્કૃતમાં વિસ્તૃત વિવેચન હોય, તેને ‘ટીકા’ કહેવાય છે. આ પાંચે અંગને પંચાંગી કહેવાય છે. આ પાંચે અંગને આંખ સામે રાખીને તત્ત્વ કે પદાર્થને સમજવા પ્રયત્ન કરીએ ત્યારે જ એ કથનનો વાસ્તવિક મર્મ આપણે પામી શકીએ છીએ.
34
જેનું જીવન મંગળરૂપ તે જગત માટે મંગળરૂપ :
એ નિર્યુક્તિની રચના કરતાં શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજી મહારાજાએ તેમાં મંગળાચરણ કર્યું છે. મંગળાચરણમાં જે પોતાનાં ઈષ્ટદેવ હોય, આરાધ્ય દેવ હોય તેમને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે તેમજ - વંદન-ધ્યાન -પ્રણિધાન, કે શરણ સ્વીકરવામાં આવે છે. તે નમસ્કારાદિ મંગળને કરનારાં છે.
મંગળની એ તાકાત છે કે, કોઈપણ વિઘ્ન આવતું હોય તો તે તેનો નાશ કરે છે. મને-તમને-આપણને ખબર હોવી જોઈએ કે, આપણે જન્મ-જન્માંતરનાં અનેક કર્મો લઈને આવીએ છીએ. તેને તોડવા તમે-અમે જે સાધના કરીએ તે પછી જ્ઞાનની આરાધના હોય, દર્શનની આરાધના હોય, ચારિત્રની આરાધના હોય, કે તપની સાધના હોય; તેમાં અવરોધ ઉભો થઈ શકે છે. મોટા ભાગનાં સાધકો સાપાયયોગી હોય છે.
બે પ્રકારના યોગીઓ હોય છે. એક સાપાયયોગી અને એક નિરપાયયોગી. યોગી એટલે મોક્ષમાર્ગરૂપ યોગની આરાધના કરનારા. સાધના શરૂ કર્યા પછી જેને નાનાં-મોટાં અનેક અપાયઇંવિઘ્નો આવે, તેનાથી સાધનામાં ચડાવ-ઉતાર આવે તેને સાપાયયોગી કહેવાય છે અને જેણે સાધના ચાલુ કરી ને સીધે-સીધી પાર ઉતરે, એક પણ વિઘ્ન ન આવે, તેને નિરપાયયોગી કહેવાય છે. જગતનાં મોટા ભાગનાં જીવો સાપાયયોગી હોય છે. બહુ થોડા જીવો નિ૨પાયયોગી હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
