________________
૪ઃ આગમના અધ્યયન માટે લાયક કોણ?
અનંત ઉપકારી, ચરમતીર્થપતિ, શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર પરમાત્માના શાસનના પરમાર્થને પામેલા પંચમ ગણધરશ્રી સુધર્માસ્વામીજી મહારાજાએ પરમતારક પરમાત્માના પાવન મુખેથી ત્રિપદીને પ્રાપ્ત કરીને બાકીના દશ ગણધર ભગવંતોની જેમ દ્વાદશાંગીની રચના કરી છે. તે પૈકીનું બીજું અંગ આગમ; જેને સૂત્રકૃતાંગ સૂત્ર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તેનાં વાસ્તવિક રહસ્યોને સમજવા-પામવા અને તે રહસ્યોને પામીને જીવનમાં આરાધવા માટે ચૌદ પૂર્વને ધરનારા પૂ. આ. ભ. શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજી મહારાજે નિર્યુક્તિ ગ્રંથની રચના કરી છે. તે જ રીતે પૂર્વાચાર્યોએ એના પર જેમ ચૂર્ણિ ગ્રંથની રચના કરી છે, તેમ ભાષ્ય ને ટીકા પણ રચેલ છે. શ્રુતકેવલી શ્રી સુધર્માસ્વામીજી મહારાજાએ રચેલું આગમ: તેને આપણે મૂળ તરીકે ઓળખીએ છીએ. તેના ઉપર ભાષ્ય-નિર્યુક્તિ-ચૂર્ણિ ને ટીકા એ મળીને ચાર અંગો બનેલા છે અને તે બધા મળીને આગમ-પંચાંગી બને છે, એ વાત આપણે જોઈ ગયા. વસ્તુનો મર્મ સમજવો હોય તો આગમ પંચાંગી અનિવાર્ય છે :
નિર્યુક્તિ'માં મૂળ આગમના એક એક શબ્દની ઊંડામાં ઊંડી પદચ્છેદ વ્યાખ્યા બતાવેલી હોય છે. આપણે ખાલી “સૂત્રકૃતાંગ” એમ બોલીએ એટલે એમાં આવતા “સૂત્ર” શબ્દની કેટકેટલી વ્યાખ્યા થઈ શકે ? “કૃત” શબ્દની કેટકેટલી વ્યાખ્યા થઈ શકે ? અને “અંગ” શબ્દની કેટકેટલી વ્યાખ્યા થઈ શકે ? એ બતાવી તે આગમમાં આવેલા તમામ શબ્દોની વ્યાખ્યા એ નિયુક્તિ ગ્રંથમાં કરવામાં આવતી હોય છે. તેનાં મહત્ત્વનાં સ્થાનો ખોલવા પૂર્વાચાર્યો દ્વારા ભાષ્ય ગ્રંથો રચાય છે. આ ભાષ્ય અને નિર્યુક્તિ, બંને ગાથા સ્વરૂપે હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
