________________
૧૫૮
-
૧ – આગમ જાણો !
–
-
158
ટહુકો કર્યો – મનમાં આવ્યું ને પૂછી લીધું તે પૃચ્છા નથી.
ભગવાને અમને તો એમ કહ્યું છે કે – શ્રોતા ભલે ગમે તે રીતે પૂછે, તમે અકળાશો નહિ, તમે તો એને શાંતિથી જવાબ આપજો. અજ્ઞાન છે, અબુધ છે. અજ્ઞાનતાવશ ગમે તેમ અવિનયથી પણ પૂછી બેસે, તો તમે એને ઉતારી નહિ પાડતા. એને એની વાત કે શંકા વ્યવસ્થિત પૂછતાં ન આવડે તો તમે એને ગોઠવી આપજો. એને સમજાવજો કે આમ પૂછાય, આમ ન પૂછાય અને તે પછી તેને સમાધાન મળે તે રીતે ઉત્તર આપજો.
આ જ સૂયગડાંગમાં આગળ “ગ્રંથ' નામના અધ્યયનમાં આ વાત આવે છે. મારા પરમતારક ગુરુદેવે આ જ રીતે બધાને સમાવ્યાં છે. પણ એ કહેતાં કે સરોવરનું પાણી પીવાની બધાને છૂટ છે પણ ડહોળવાની કોઈને છૂટ નથી.
ખંભાતમાં એકવાર પરમતારક ગુરુદેવ વાચના આપતા હતા. ત્યારે તેને શ્રવણ કરતાં સાધુ-સાધ્વી ગણના હૃદયમાં સંવેગ અને નિર્વેદના ભાવોની છોળો ઉછળતી હતી. એ દરમ્યાન એક મહાત્માએ ચાલુ વિષયને છોડીને, બધાની ભાવધારા તૂટે એ રીતે, આડેધડ પ્રશ્નો પૂછવા માંડ્યા. પૃચ્છાની રીત અને પૃચ્છાનો વિષય બન્નેય પ્રસંગાનુરૂપ ન હતા. જેને લઈને અનેકના હૃદયમાં સંક્ષોભ ઉભો થયો. શ્રોતાગણના સંવેગ-નિર્વેદના ભાવો ડહોળાયા. ત્યારે પરમતારક ગુરુદેવશ્રીએ તેમને રોકીને કહ્યું, “પહેલાં એક દૃષ્ટાંત સાંભળ અને પછી જે પૂછવું હોય તે પૂછજે.”
એક ગામની બહાર એક સરોવર હતું. જ્યાં બધાં જ પશુઓ નિર્મળ-શીતળ પાણી પીવા આવતા. હવે એ ગામમાં એક પાડો હતો. તેને એવી કુટેવ કે જ્યારે બધા પશુઓ એ શાંત-નિર્મળ જળ પીવા આવે ત્યારે જ એ અંદર પડતો અને અંદર એવો ઘૂમતો, એવો ઘૂમતો કે સરોવરના તળીએ બેઠેલો બધો કાદવ ઉપર આવતો અને બધું જ જળ ડહોળાઈ જતું. જેથી બિચારાં બધાં પશુઓ થાકીને પાણી પીધા વગર ચાલ્યા જતાં.' આ દૃષ્ટાંત સાંભળીને તે મહાત્મા ઉપર અસર થઈ ને સુધર્યા.
વાચના કે વ્યાખ્યાનમાં ન સમજાય કે વિશેષ સમજવા માટે શ્રોતાને પૂછવાનો અવશ્ય અધિકાર છે પણ પૂછવામાં અવિનય ન થાય, અન્ય શ્રોતાને અંતરાય ન થાય, પૂછવાની રીતભાતમાં આછકલાઈ ન વર્તાય કે કુતૂહલ ન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
