________________
રિ૪૬)હિસી શ્રી બૃહદ જૈન થોક સંગ્રહ ૧૫. વહંત, ૧૬. પૃથફ વહેત, ૧૭. હાથ, ૧૮. પૃથફ હાથ, ૧૯. કૂક્ષિ (બે હાથ), ૨૦. પૃથફ કૃષિ, ૨૧. ધનુષ્ય, ૨૨. પૃથફ ધનુષ્ય, ૨૩. ગાઉં, ૨૪. પૃથફ ગાઉ, ૨૫. યોજન, ૨૬. પૃથફ યોજન, ૨૭. સો યોજન, ૨૮. પૃથફ સો યોજન, ૨૯. સહસ્ત્ર યોજન, ૩૦. પૃથફ સહસ્ત્ર યોજન, ૩૧. લક્ષ યોજન, ૩૨. પૃથફ લક્ષ યોજન, ૩૩. ક્રોડ યોજન, ૩૪. પૃથફ કોડ યોજન, ૩પ. ક્રોડા ક્રોડ યોજન, ૩૬. પૃથફ ક્રોડા ક્રોડ યોજન. એ પ્રમાણે ક્ષેત્ર અવધિજ્ઞાનથી જુએ, પછી નાશ પામે. ઉત્કૃષ્ટ લોક પ્રમાણ ક્ષેત્ર જુએ પછી નાશ પામે. દીવો જેમ પવનને યોગે કરી ઓલવાઇ જાય તેમ.
(૬) અપ્રતિપાતિ (અપડિવાઈ) અવધિજ્ઞાન– તે આવેલું જાય નહિં તે સંપૂર્ણ ચૌદ રાજલોક જાણે દેખે, ને અલોકમાં એક આકાશ પ્રદેશ માત્ર ક્ષેત્રની વાત જાણે દેખે તો પણ પડે નહિ. એમ બે પ્રદેશ, ત્રણ પ્રદેશ યાવત લોક પ્રમાણ અસંખ્યાત ખંડ જાણવાની શક્તિ થાય (શક્તિ છે પણ અલોકમાં ખંડ–રૂપી પદાર્થ નથી તેથી દેખાતા નથી.) તેને અપ્રતિપાતિ અવધિજ્ઞાન કહેવાય. અલોકમાં રૂપી પદાર્થ નથી જો ત્યાં રૂપી પદાર્થ હોત તો દેખત, એટલે એટલી જાણવાની શક્તિ છે. એ જ્ઞાન તીર્થંકર પ્રમુખને જન્મથી જ હોય. કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી એ ઉપયોગ ન હોય. એ છ ભેદ અવધિજ્ઞાનના કહ્યા.
સમુચ્ચય અવધિજ્ઞાનના ચાર પકાર છે. ૧. દ્રવ્યથી અવધિજ્ઞાની જઘન્ય અનંત રૂપી દ્રવ્ય જાણે દેખે. ઉત્કૃષ્ટ સર્વ રૂપી દ્રવ્ય જાણે દેખે. ૨. ક્ષેત્રથી અવધિજ્ઞાની જઘન્ય આંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ ક્ષેત્રથી જાણે દેખે, ઉત્કૃષ્ટ લોક જેવડા અસંખ્યાત ખંડો અલોકમાં દેખે. ૩. કાળથી અવધિજ્ઞાની જઘન્ય અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણી, અવસર્પિણી, અતીત, અનાગત કાળની વાત જાણે દેખે. ૪. ભાવથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
