Page Text
________________
વિરવિવા]
ऋषभपञ्चाशिका.
શબ્દાર્થ કમ (મ)=શ્રેય, કલ્યાણ.
| રસિયતે એક વર્ષને અન્ત. સે (તસ)=તેનું.
નિવર્થિો (નિર્વાષિતઃ)=શીતળ કરાયો. સેશંકર (શ્રેયાંસ) શ્રેયાંસનું.
જે (મેન)-મેઘથી. જ (ચેન )=જેનાથી.
()=જેમ. સવ (તપ:) તપશ્ચર્યા.
વળ (સન)=જંગલ. તોષિક (રાષિત )=સૂકાઈ ગયેલ. તાતિનો તપશ્ચર્યાથી સૂકાઈ ગયેલો.
તુમ (મ)=ઝાડ. નિરાઘારે (નિરા)=આહાર રહિત.
વાડુમો=જંગલનું ઝાડ. વરિત (વર્ષ)=વર્ષ.
સં (વં)=તું. સંત (87)=છે.
ત્તિ (નિ)=છે.
પધાર્થ શ્રેયાંસે કરાવેલું પારણક
જેમ (ગ્રીષ્મ ઋતુના પ્રખર તાપથી સૂકાઈ ગયેલા અને જળરૂપ આહાર વિનાના એવા) વન–વૃક્ષને (વર્ષ ઋતુમાં) મેઘ તૃપ્ત કરે તેમ જેણે (અનશનરૂપ) તપશ્ચર્યા (કરવા)થી સૂકાઈ ગયેલા એટલે કે પાતળા પડી ગયેલા) એવા આપને એક વર્ષના અને (ઈશુ–સથી) શીતળ કર્યા તે શ્રેયાંસનું શ્રેય થજો.”—૧૫
સ્પષ્ટીકરણ શ્રેયાંસ-વૃત્તાન્ત
શ્રીત્રષભ પ્રભુ દીક્ષા લીધા બાદ આર્ય તેમજ અનાર્ય દેશોમાં મૌનપણે વિચરતા હતા. એક વર્ષ સુધી નિરાહારપણે રહેલા પ્રભુએ વિચાર્યું કે જેમ દીપક તેલથી બળે છે અને વૃક્ષ જળથી ટકે છે તેમ આ દેહ આહારથી ટકી રહે છે. વિશેષમાં મારું શરીર તે આહાર વિના પણ ટકી શકશે, પરંતુ તેમ કરવા જતાં જેમ ચાર હજાર મુનિઓ આહાર નહિ મળવાથી ભમ ચિત્તવાળા થયા તેમ બીજાઓ પણ થશે, વાસ્તુ મારે ભિક્ષા ગ્રહણ કરવી. આ પ્રમાણે વિચારી તેઓ ગજપુર (હસ્તિનાપુર) નામના નગરમાં આવી પહોંચ્યા,
આ નગરમાં તેમને પત્ર અને બાહુબલિને પુત્ર સેમપ્રભ રાજા રાજ્ય કરતો હતો. આ રાજાને શ્રેયાંસ નામનો પુત્ર હતો. આ શ્રેયાંસને તે સમયે એવું સ્વમ આવ્યું કે ચારે તરફથી કંઈક કૃષ્ણવર્ણ બનેલા એવા મેરૂને મેં દૂધના ઘડાથી અભિષેક કરી ઉજજવળ કર્યો. તેના પિતા સમયશે સ્વમમાં એવું જોયું કે ઘણા દુશ્મનોથી ઘેરાયેલા એવા કોઈ રાજાએ શ્રેયાંસની સહાયથી વિજય પ્રાપ્ત કર્યો, જ્યારે આ નગરમાં વસતા સુબુદિ શેઠે એવું સ્વમ જોયું કે સૂર્યમાંથી નીકળેલાં હજાર કિરણોને શ્રેયાંસે પાછા સૂર્યમાં આરોપણ કર્યા.
૧ તીર્થંકરના પારણકના સંબંધમાં થોડીક માહિતી શ્રીભક્તામર સ્તોત્રની પાદપૂર્તિરૂપ કાવ્ય-સંપ્રહના દ્વિતીય વિભાગ (પૃ. ૧૬૫-૧૬૭)માં આપવામાં આવી છે.
ઋષભ૦ ૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004848 |
| Book Title | Rushabh Panchashika |
| Original Sutra Author | Dhanpal Mahakavi |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund |
| Publication Year | 1933 |
| Total Pages | 314 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 19 MB |