Rushabh Panchashika

SR No.: 004848
Original Sutra Author: Dhanpal Mahakavi
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Publication Year: 1933
Total Pages: 314
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 19 MB

Page 279

T (વ)=જેમ. પિચ્છતો ( પ્રેક્ષન )=જોતો, નિહાળતો. i ( ચણ્ )=જે. છુપા (પુન:)=વળી. નિલ (નિત)=જીતેલ.
જીવન (અક્ષ)=લાખ.
સવ (સ્વ)=પોતાના.
શ્રીવીરસ્તુતિ
વિ (પિ)=પણ.
C (૧)=અપ, ઓછું.
સયહ (સ)=સકળ, સર્વે. અવલ (અક્ષ)=ઇન્દ્રિય. યલ (ઋક્ષ)=નક્ષત્ર.
સત્ત (સવ)=સત્ત્વ, ખળ.
સયજ (સર૪)=(૧) પરિવાર સહિત; (૨) સૈન્ય સહિત. અવ ( અાત્મન્ )=આત્મા.
લય (શત)=સો.
સત્ત (F)=આસક્ત, લીન.
[ શ્રીષનાઃ—
એવો; (૩) જીત્યાં છે. સર્વ નક્ષત્રાને જેણે એવો; (૪) જીતી લીધાં છે સપરિવાર અથવા સૈન્ય સહિત એવાં નક્ષત્રાને (પણ) જેણે એવો; (૫) જીત્યું છે—મેળવ્યું છે પોતાનું લક્ષ્ય જેણે એવો.
અળસત્તો=(૧) અલ્પ મળવાળો; (૨) આત્મામાં લીન અવનત્તો (અપ્રલઃ)=અરાગી, વીતરાગ.
હલ (ક્ષ)=લક્ષ્ય.
નિસયહરલો-(૧) જીતી છે. સર્વ ઇન્દ્રિયોને જેણે એવો; (૨) જીત્યા છે સો લાખ (જનો)ને જેણે | અનુત્ત (યુ ં)=અયુક્ત, ગેરવ્યાજખી.
પાર્થ
લિ (બલિ)=તું છે.
તં (તx)=તે.
વિ‘( હે નાથ ! ) સર્વે અપર (જના )ને અત્યંત અ૫ (અર્થાત પેાતાનાથી ઉતરતા) જોતા તું સ્વચ્છંદતા ધારણ કરે ( એ તેા ઠીક; પણ) સર્વે ઇન્દ્રિયને અથવા શત લક્ષને, સર્વે નક્ષત્રોને કે સદલ નક્ષત્રોને] જીત્યા પછી (પણ) તું જે અલ્પ મળવાળા (દેખાય ) છે તે અયુક્ત છે.”
પરિ—(હે નાથ!) સકલ અન્ય ( જન )ને પેાતાના જેવા જોતા થકા તું નિર્મળ દયાને ધારણ કર (કરે છે). વળી જેણે સમસ્ત ઇન્દ્રિયાને જીતી છે એવા તું આત્મામાં લીન બન્યા છે આત્મરમણતામાં રમી રહ્યો છે તે શું અયુક્ત છે! [ અથવા જેણે પેાતાના લક્ષ્યને મેળવ્યું છે એવા તું ( સાંસારિક ઘટનાને વિષે) વીતરાગ છે તે શું અનુચિત છે? ]'—૨૪
સ્પષ્ટીકરણ
નિર્મળ યા—
કવીશ્વરે સર્જી ટ્યું એમ ઉલ્લેખ કરી દયાને સ્વચ્છ’એવું વિશેષણ કેમ આપ્યું એવો પ્રશ્ન સહજ ઉપસ્થિત થાય છે. આનો ઉત્તર એ છે કે દયાના વિરોધી કોઇ હોય—કોઇ પણ દર્શનકારે ‘યા’ તત્ત્વને ઉડાવી દીધું હોય એમ સમજાતું નથી, પરંતુ જરૂર જેમ અન્યાન્ય ધર્મોવલખીઓ પૈકી સૌ કોઇ પોતપોતાના ધર્મને સર્વોત્તમ માનવા (અને કેટલીક વાર તો મનાવવા પણ) તૈયાર રહે છે, પછી ભલે તે ધર્મ હો કે અધર્મ હો તેમ યા—દેવીના ઉપાસક તરીકે ઓળખાવનારાઓ પૈકી બધા ખરેખર યા પાળે છે એમ નથી. કેટલાક તો યાના નામે પણ પ્રાણિ—વધ કરતાં પાછી યાની કરતા નથી એ ક્યાં વિદ્વાનોથી અજાણ્યું છે? કહેવાનું તાત્પર્યં