Rushabh Panchashika

SR No.: 004848
Original Sutra Author: Dhanpal Mahakavi
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Publication Year: 1933
Total Pages: 314
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 19 MB

Page 136

विरचिता ]
ऋषभपञ्चाशिका.
૧૦૩
આ ગાથામાં એક નિગોદ એમ જે કહેવામાં આવ્યું છે તે ઉપરથી નિગોદની કોઇક સંખ્યા હોવી જોઇએ એમ જે અનુમાન થાય છે તે વાસ્તવિક છે, કેમકે તેની સંખ્યા અસંખ્યેય છે. વળી અસંખ્યેય નિગોદથી એક ગોળો અને છે અને આવા ગોળા પણ ત્રૈલોક્યમાં અસંખ્યેય છે. આ વાતની સંગ્રહિણીની નિશ્ન-લિખિત ૩૦૧ મી ગાથા સાક્ષી પૂરે છેઃ—
गोज साउवा लेवी माहाश-प्रदेशोनी रथना ! नेने गोजा (सं. गोलक ) हेवामां आवे છે તે પૂર્ણ તેમજ અપૂર્ણ એમ અને પ્રકારે સંભવે છે. કેમકે જ્યાં ઉપર નીચે તેમજ પૂર્વાદિક ચારે દિશાઓમાં લોક છે, ત્યાં પૂર્ણ ગોળા ઉત્પન્ન થાય છે. પરંતુ લોકના અન્તમાં જ્યાં ખૂણા (सं. निष्कूट) नीपुणेसा होय छे तेवा स्थानभां ऋतु हिशामे असो! छे अने भावा स्थानमा કે જ્યાં ત્રણ દિશાથીજ આહાર મળી શકે છે ત્યાં તેમજ ચાર અને પાંચ દિશામાંથી પણ જ્યાં આહારનો સદ્ભાવ છે તેવા સ્થાનમાં પણ પૂર્ણ ગોળા ઉત્પન્ન થઇ શકતા નથી, પરંતુ ખંડ ગોળા ઉત્પન્ન થાય છે. આ સંબંધમાં લાપ્રકાશના દ્રવ્યલોકના નામથી ઓળખાતા પ્રથમ વિભાગના ચતુર્થ સર્ગમાં તેમજ નિગેદષત્રિંશિકામાં પણ બહુ સારી રીતે વિવેચન કરવામાં આવ્યું છે. પરંતુ ગ્રન્થ-ગૌરવના ભયથી તે અત્ર આપવામાં આવતું નથી, તેના જિજ્ઞાસુએ ઉપર્યુક્ત ગ્રન્થ જોવા એવી વિજ્ઞપ્તિ કરવામાં આવે છે.
"गोला य असंखिजा असंखनिगोय गोलओ भणिओ । saaस्मि निगोए अनंतजीवा मुणेयवा ॥"
30 弦 法 ॐ
सामग्रीविशेषे सर्वासु अवस्थासु भगवतः सेव्यत्वमाह
जेहिं तविआणं तव - निहि ! जायइ परमा तुमम्मि पडिवत्ती । दुखाई ताई मन्ने, न हुंति कम्मं अहम्मस्स ॥ ३४ ॥
[ यैस्तापितानां तपोनिधे ! जायते परमा त्वयि प्रतिपत्तिः । दुःखानि तानि मन्ये न भवति कर्माधर्मस्य ॥ ]
I
प्र० वृ० – जेहिंति । हे तपोनिधे ! - दुस्तपतपोनिलय ! किलेदं सकलदर्शनसम्मतमेतत् यत् पापमूलानि दुःखानीति । अहं त्वेवं मन्ये - यत् तानि दुःखानि अधर्मस्य - पाप्मनः कर्म-कृतिर्न भवन्ति । अत्र दुःखकर्मपदयोर्न विशेषणविशेष्यभावः अपि तु अनुवाद्यविधेयभावस्तेन कर्तृकर्मणोः भेदकत्वेन एकवचनं न विरुद्धम् । न तान्यधर्मकर्तृकाणीति सम्ब न्धः। यैः किंविशिष्टैरित्याह-जेहिन्ति । यैर्दुःखैस्तापितानाम् - अत्यर्थं कदर्थितानां । 'जायइ' ति त्वयि विषये परमा - सर्वोत्कृष्टा प्रतिपत्तिः - आन्तरा प्रीतिर्जायते - प्रादुर्भवति । किलास्ति अयं
९ छाया
गोलाश्चासङ्ख्याता असङ्ख्य निगोदो गोलको भणितः । एकैकस्मिन् निगोदेऽनन्ता जीवा ज्ञातव्याः ॥