Page Text
________________
ऋषभपश्चाशिका.
७७ દર સમનસ્ક નથી કિન્ત અમનસ્ક છે એમ આગમ કહે છે એવો ઉલ્લેખ શ્રીહેમચન્દ્રગણિટીકામાં છે તેનું શું? આ સંબંધમાં નિવેદન કરવાનું કે કેવલીને દ્રવ્ય-મન જ છે પરંતુ તેમને વ-મન નથી એટલે દ્રવ્ય-મનની અપેક્ષા પ્રમાણે સર્વજ્ઞ સમનસ્ક છે, કેમકે જરૂર પડે અનુત્તર માનવાસી દેવ વિગેરેને તેમના પ્રશ્નનો ઉત્તર આપવા માટે તેઓ દ્રવ્ય-મનનો ઉપયોગ પર છે, જ્યારે ભાવ-મનની અપેક્ષાએ તો તેઓ અમનસ્ક છે. ( વિશેષમાં “સમણ શબ્દનો અર્થ શ્રમણો (સાધુઓ) થાય છે અને સર્વ પણ સાધુઓ છે, પરંતુ તેઓ સર્વજ્ઞ હોવાથી તેમનામાં હર્ષાદિકને અભાવ છે એટલે તેમનો આ કોટિમાં તિર્ભાવ કરવો નહિ એમ સૂચવવા “સર્વજ્ઞ ન હોય તો એવો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
इदानीं स्वामिनो गुणानुगुणां स्तुतिं स्तुतिकृदाहपत्ताणि असामन्नं, समुन्नई जेहिं देवया अन्ने। ते दिति तुम्ह गुणसं-कहासु हासं गुणा मज्झ ॥२२॥ [प्राप्तान्यसामान्यां समुन्नतिं यैर्दैवतान्यन्यानि ।
ते ददते तव गुणसङ्कथासु हासं गुणा मह्यम् ॥] प्र० वृ०-पत्ताणित्ति । इह हि प्रेक्षापूर्वकारिणः प्रधानतमं किमपि पण्यं विचार्याङ्गीकुवन्ति तद्वदत्रापि विवेचकैः कैश्चित् सकलदोषकालुष्यकलङ्कविकलं जगद्गुरो! भवन्तं दैवतं मनसि कृत्य त्वद्गुणसङ्कथासु क्रियमाणासु परदेवानां विचार्यमाणा गुणा मम हास्यं ददतीति । अथ कानि तानि दैवतानि समुन्नति प्राप्तानि अत आह-अन्यानि चअवीतरागत्वेन त्वद्व्यतिरिक्तानि । तव गुणगणाश्च तदीयेतिवृत्तादेव सर्वात्मनाऽवसेयाः। तेषामविचारितचारु चरितं ततो हरिहरब्रह्मादीनाम् अत एव तथाविधाभिरामगुणसङ्कथासु क्रियमाणासु कथमेषामेवंविधा गुणगणा मम हास्यं न ददति ? यदेवंविधैरपि दैवतगुणगणैस्तानि जगति 'निःसामान्यां-अनन्यसदृशीं समुन्नति प्राप्तानि, स च तदाराधकानामेव विचारचातुरीप्रपञ्चः ॥ इति द्वाविंशतितमगाथार्थः॥ २२ ॥ हे० वि०-साम्प्रतं भगवद्गुणमाहात्म्यद्वारेण स्तवमाह-(पत्ताणित्ति)।
यैर्गुणैरन्ये देवता हरिहरादयः समुन्नति-समृद्धि प्राप्ताः । किंविधाम् ? निःसामान्याम्-असाधारणाम् । ते गुणाः किं ददति-जनयन्ति ? हासं-अवज्ञारूपम् । कस्य ? मममे । कासु सतीषु ? 'गुणसङ्कथासु' गुणानां भगवदाचरणरूपाणां सम्यक्कथावर्णनासु । कस्य सम्बन्धिनीषु ? तव-भवतः ॥ इति गाथार्थः ॥ २२ ॥
१-२ असामा०' इति प्रतिभाति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004848 |
| Book Title | Rushabh Panchashika |
| Original Sutra Author | Dhanpal Mahakavi |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund |
| Publication Year | 1933 |
| Total Pages | 314 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 19 MB |