Page Text
________________
8 चत्वारः पुण्योपायाः
१११
| = प्राणिनः धर्मसिद्धिमत् = व्यञ्जकतासम्बन्धेन धर्मनिष्पत्तिमत् । पुण्यस्य आदयः = उपायाः दया भूतेषु वैराग्यं विधिदानं यथोचितम् । विशुद्धा शीलवृत्तिश्च पुण्योपायाः प्रकीर्त्तिताः ॥ इति श्लोकोक्ताश्चत्वारः त एव सिद्धयः, परमैश्वर्यरूपत्वात्, तासां सिद्धेः = निष्पत्तेः सद्धेतुभावेन अवन्ध्यहेतुत्वेन सिद्धम् । पुण्यादी त्यादिना ज्ञानयोगग्रहोऽग्रिम सिद्धिशब्दश्चोपायार्थ इत्यन्ये ॥४/१६ ||
॥ इति चतुर्थं षोडशकम् ॥ कल्याणकन्दली
मूलग्रन्थे दण्डान्वयस्त्वेवम् -> • जन्तो: एतत् जिनप्रणीतं लिङ्गं खलु धर्मसिद्धिमत् पुण्यादिसिद्धिसिद्धेः सद्धेतुभावेन सिद्धम् |||४ / १६ ।। व्यञ्जकतासम्बन्धेन = स्वनिष्ठव्यङ्ग्यतानिरूपितव्यञ्जकतासंसर्गेण । स्वपदेन धर्मनिष्पत्तिग्रहणम्, तस्या | औदार्यादिव्यङ्ग्यत्वात् । ततश्च धर्मनिष्पत्तिनिष्ठव्यङ्ग्यता औदार्यादिनिष्ठव्यञ्जकतां निरूपयतीति धर्मनिष्पत्तिनिष्ठव्यङ्ग्यतानिरूपितव्यञ्जकता औदार्यादौ वर्तते । यदपेक्षया यस्मिन् यद्धर्मो वर्तते स तस्य तत्र वृत्तित्वे सम्बन्धो भवतीति नियमेन स्वनिष्ठव्यङ्ग्यतानिरू| पितव्यञ्जकतासम्बन्धेन धर्मनिष्पत्तिमत् औदार्यादि भवति । धर्मस्येव धर्मिणोऽपि निरूपकत्वात् सङ्क्षेपेण स्वनिरूपितव्यञ्जकता||सम्बन्धेन स्वीयव्यञ्जकतासंसर्गेण स्वव्यञ्जकतासंसर्गेण वा धर्मनिष्पत्तिमत् औदार्यादि इत्यपि वक्तुं युज्यत एव अर्थस्तु नैकत्राऽपि भिद्यते । भवति हि सर्वत्रापि कार्यं स्वजनकनिष्पत्तेर्व्यञ्जकम् ।
आदीयते गृह्यते यैः इति व्युत्पत्त्या आदयः = उपाया इत्युक्तम् । 'दये 'ति । दयादीनां चरमावर्तकाले पुण्यानुबन्धिपुण्य||साधकतामभिप्रेत्य मूलकारैरेव अष्टकप्रकरणे दया भूतेषु वैराग्यं विधिवद्गुरुपूजनम् । विशुद्धा शीलवृत्तिश्च पुण्यं पुण्यानुबन्ध्यदः ।। <- - [२४ / ८] इत्युक्तम् । मेघकुमारजीवेन गजभवे पालिता दया, तामलितापसगतो वैराग्यभावः, शालिभद्रजीवेन सङ्गमभवे कृतं निर्दोषपरमानदानलक्षणं गुरुपूजनं, वक्चूलस्य च काकमांसभक्षण-राजपत्नीभोगविरतिलक्षणा विशुद्धशीलवृत्तिः पुण्यानुबन्धिपुण्यकारणमिति शास्त्रप्रसिद्धमेव । सिद्धं = आगमप्रमाणतः प्रसिद्धम् । अग्रिमसिद्धिशब्दः 'पुण्यादिसिद्धिसिद्धेः ' इत्यत्र प्रथमः सिद्धिशब्दः ।
=
अन्ये = सुगमार्थकल्पनावृत्तिकाराः श्रीयशोभद्रसूरयः । सिद्धिपदस्योपायार्थकत्वे विरुद्धलक्षणाया आपातात्स्वकीयाऽस्वरसः प्रदर्शितः, ऋजुगत्या सिध्यतोऽर्थस्य वक्रेण साधनाऽयोगात् ॥४ / १६॥
इति मुनियशोविजयविरचितायां कल्याणकन्दल्यां चतुर्थपोडशक-योगदीपिकाविवरणम् ।
હું લક્ષણ પણ ધર્મનિષ્પત્તિયુક્ત બને
ટીડાર્થ :- પ્રાણીના પૂર્વે બતાવેલ ઔદાર્ય વગેરે બધા જ જિનોક્ત લક્ષણ ખરેખર વ્યંજકતાસંબંધથી ધર્મનિષ્પત્તિયુક્ત જાણવા [ધર્મનિષ્પત્તિનું ભંજક = જ્ઞાપક ઔદાર્ય વગેરે છે. તેથી ઔદાર્યાદિમાં ધર્મનિષ્પત્તિની વ્યંજકતા રહે છે કે જે ઔદાર્યાદિમાં ધર્મનિષ્પત્તિને રહેવા માટે સંબંધનું કામ કરે છે. આમ સ્વભંજકતાસંબંધથી ધર્મનિષ્પત્તિવિશિષ્ટ ઔદાર્યાદિ બને છે. વળી, અહીં એ પણ ખ્યાલમાં રાખવા જેવું છે કે] ‘[૧] જીવો ઉપર દયા, [૨] વૈરાગ્ય, [૩] વિધિયુક્ત દાન અને [૪] વિશુદ્ધ શીલવૃત્તિ- આ પુણ્યના ઉપાયો કહેલા છે.' આ શ્લોકમાં બતાવેલ પુણ્યના ચાર ઉપાયો પરમૈર્યસ્વરૂપ હોવાના લીધે સિદ્ધિસ્વરૂપ છે. પુણ્યોપાય-સ્વરૂપસિદ્ધિની નિષ્પત્તિના અધ્યહેતુરૂપે ઔદાર્યાદિ લિંગ
સિદ્ધ થાય છે.
Jain Education International
=
अन्य आचार्य भगवंत से उसे भूण अंथम रहे 'पुण्यादि' यहां के 'आहि' यह छे तेनाथी ज्ञानयोगनुं ग २ अने 'पुण्यादिसिद्धिसिद्धेः' मां ने प्रथम सिद्धि यह छे तेनो अर्थ उपाय भगवो [आ मुज भूण श्लोउना उत्तरार्धनुं अर्धघटन श्रे ફલિત થશે કે પુણ્ય અને જ્ઞાનયોગના ઉપાયોની સિદ્ધિના = નિષ્પત્તિના અધ્યહેતુરૂપે ઔદાર્યાદિ સિદ્ધ થાય છે.] [૪/૧૬]
દેવાધિદેવનું શરણ (માત્ર દર્શન નહિ) ગુરુદેવનું શ્રવણ (દલીલ નહિ)
निधर्मनुं ग्रहण (यर्या नहि )
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004833 |
| Book Title | Shokshaka Prakarana Part 1 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 240 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 22 MB |