________________
વગેરે બધું જ બરાબર જોઈએ. વાણીનું બળ પણ જોઈએ અને વિચારવાની ક્ષમતા પણ જોઈએ. એના શરીરનું બંધારણ એવું ખડતલ જોઈએ કે શાસનના કામ માટે ક્યાંય દોડાદોડ કરવી પડે તો મજેથી કરી શકે, એમાં એ જરાય થાકે નહિ. હું તો મારી A/c રૂમમાં ભરાઈ રહીશ, ખુરશી ઉપર બેસી રહીશ, મારાથી આઘા-પાછા નહિ થવાય, તમે ફીલ્ડવર્ક કરી આવજો, એમ કહ્યું કામ ન થાય. સ્વયં એમાં ભાગ લઈને પાર પાડનારો જોઈએ . હા, એમ બને કે સંઘમાં કોઈ વ્યક્તિ બૌદ્ધિક રીતે સક્ષમ દેખાય, ભલે શરીર કામ કરતું ન હોય તો એ પોતાની બુદ્ધિનો ઉપયોગ કરે, ‘હું દોડી શકતો નથી, પણ મારા જોગું કોઈ પણ કામ હોય તો સુખે જણાવજો' - એમ તે કહી રાખે અને સંચાલકો તેનો પણ ઉપયોગ કરે. કોઈની પાસે વિશિષ્ટ કક્ષાનું બુદ્ધિબળ ન હોય પણ શરીરનો મજબૂત હોય તો એ કહે કે, આપણને પ્લાનિંગમાં બહુ સમજ ન પડે, એ તમે કરો પણ મને દોડવાનું કામ બતાવો. હું એ જરૂર કરીશ, તો તેને તેના યોગ્ય દોડાદોડીનું કાર્ય અપાય.
આ બધું વિચારતાં આપણને એ વાત સ્પષ્ટરૂપે સમજાવી જોઈએ કે, વહીવટદારમાં અન્ય ગુણોની જેમ ધીરતાનું બળ હોવું અનિવાર્ય છે અને બીજાં પણ બળો જો એની પાસે હોય તો તે વધારે લાભ કરી શકે.
૭ - મડ્યું - મતિમાન-બુદ્ધિમાન :
७ - मतिमान् - बुद्धियुक्तः । मतिविहीनो ह्यनुपायप्रवृत्तेन दृष्टादृष्टफलभाग्भवति । બુદ્ધિશાળી : બુદ્ધિરહિત જીવ અયોગ્ય પ્રવૃત્તિ કરનારો હોવાથી આ લોક અને પરલોકનું ફળ મેળવી શકતો નથી. આથી અહીં ‘બુદ્ધિશાળી’ એમ કહ્યું છે. સંઘસંચાલકનો સાતમો ગુણ મતિમાન છે. એની સ્પષ્ટતા કરતાં દ્રવ્યસપ્તતિકાકારશ્રીએ લખ્યું કે –
‘સ્વત: પ્રશસ્તથીમાન્'
‘સ્વાભાવિક રીતે જ સારી બુદ્ધિવાળો.’
१- देवद्रव्य का विनाश करने में, २- मुनिका घात करने में, ३ - शासन की मलिनता करने में एवं, ४- साध्वी के ब्रह्मचर्य का भंग करने में बोधि की प्राप्तिरूप वृक्ष के मूल में अग्नि लग जाता है अर्थात् ये चार पाप करनेवाले को भावी में सम्यक्त्व - जैनधर्म की प्राप्ति नहीं होती । -संबोध प्रकरण
Jain Education International
પ્રવચન-૨ : સંઘસંચાલકનો ગુણવૈભવ અને કર્તવ્ય
For Private & Personal Use Only
૮૩
www.jainelibrary.org