________________
જવાબદારીના સ્થાને ન ટકી શકે. હાથમાં લીધેલ કામ અધવચ્ચે મૂકી દેવાનું નથી, એને પૂરું કરવાનું છે. જે વ્યક્તિ અંદરથી ઠરેલ હોય તે જ ધૈર્યવાન બની શકે. દીર્ધદર્શિતા, પરિણામ પર દૃષ્ટિ હોય તો ધીરજ પ્રગટી શકે. દરેક વસ્તુને ફળવામાં કાળ જોઈએ. “અકાળે આંબા પાકતા નથી અને ધીરજનાં ફળ મીઠાં કહેવાય છે, તે આ સંદર્ભમાં ઉપયોગી બને તેમ છે.
જ્યારે કોઈ મહત્ત્વના નિર્ણયો લેવાના હોય ત્યારે ધીરજવાળી વ્યક્તિ દરેક વ્યક્તિનાં મંતવ્યોને સારી રીતે સાંભળી શકે છે, ભલે એ મંતવ્યો પોતાના વિચારોથી વિરુદ્ધ દિશામાં હોય. આ રીતે ધીરજ ધરીને સામાનાં મંતવ્યોને સાંભળનારને કેટલીકવાર વિચારવાની ઘણી જ નવી દિશા પણ મળતી હોય છે, જેના પરિણામે સારા નિર્ણયો લઈ શકાય છે. ઉતાવળમાં ખોટા નિર્ણયો લેતાં બચાય છે જ્યારે બધાને સાંભળીને સંતોષ પણ આપી શકાય છે. અને એ રીતે પણ બધાનો સાથ-સહકાર મેળવીને ધર્મનાં કાર્યોને સારી રીતે પાર પાડી શકાય છે. ઉતાવળમાં ખોટા નિર્ણયો થતા નથી અને એને કારણે શ્રીસંઘ-શાસનને નુકસાન થતું પણ અટકે છે. પરસ્પરનો વિનય-વિવેક પણ સચવાય. આવા અનેક દૃષ્ટિકોણથી વિચારશો તો તમને ખ્યાલ આવશે કે પૈર્ય હોય તો કેટલા ફાયદા થાય અને ન હોય તો કેટલાં નુકસાન થાય.
જેની પાસે ધૃતિ-ધીરતાનું બળ હોય તે આ રીતે ગમે તેટલો આર્થિક ઘસારો વેઠવો પડે તો પણ તે વેઠીને કાર્ય પાર પાડી શકે છે. જે પણ સહન કરવું પડે તે કરીને પણ કાર્યને પાર પાડી શકે છે. એ લાંબા સમય સુધી પરિણામની રાહ જોઈને કાર્યને પરિણામ સુધી પહોંચાડી પણ શકે છે. આ બધાં કારણોસર ધૃતિલાભ જરૂરી છે, કારણ કે, દરેક પરિસ્થિતિમાં પોતાના મનને સુયોગ્ય વળાંક આપીને સ્વસ્થ રાખવાનું એને માટે સહજ હોય છે. માટે જ દ્રવ્યસપ્તતિકામાં લખ્યું કે –
'धृतिबलिकः - चित्तसमाधानलक्षणसामर्थ्ययुक् ।'
કાકા કરી
(शासन की रक्षा के कार्य में) साधु (चारित्रधारी) एवं श्रावक (अचारित्री) तथा समस्त संघ को लग जाना चाहिए । क्योंकि यह सभी का कर्तव्य है । - आवश्यक सूत्र
જિક,
પ્રવચન-૨ સંઘ સંચાલકનો ગુણવૈભવ અને કર્તવ્ય ૮૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org