________________
૧૨૭
આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૭ – – 18% આવી દશા છતાં કોઈ કઠિન શબ્દ કહેવાઈ જાય તો ખોટું લાગતાં વાર નહિ. દશા તો એવી છે કે બાંધીને ઓરડામાં પૂરવા પડે. આજના ધર્મીને ખુલ્લા મૂકવામાં જોખમ છે. અહીંથી બહાર જઈને કહે કે “મહારાજે અમને આવી ઉપમા આપી. પણ અહીં સામે બોલો ને !” શ્રી જિનેશ્વરદેવની રોજ સેવા કરે, છતાં વૈરાગ્યનો છાંટો પણ ન સ્પર્શ, વિષયવાસના ન ઘટે, વિષયવાસના વખતે દેવ-ગુરુ-ધર્મ ભુલાઈ જાય તો એવા જીવને શ્વાનની ઉપમા આપી છે. એ અપાયેલી જ છે અને એના કપાળે ચોંટેલી જ છે. હું તો અહીં એટલા માટે યાદ કરાવું છું કે જેથી એ વહેલી ભૂંસાઈ જાય. જાત પર નિયત થયેલા અનુચિત આક્ષેપો ભૂંસવા માટે યાદ કરાવું છું, વધારવા માટે નહિ. દીકરાને બાપ કહે કે તારા મોં પર ડાઘ છે, તો તે સાફ કરવા માટે કહે છે. એમાં છોકરો ગુસ્સો કરે તો એ મૂર્ખ છે. વિષયાધાનની હાલત કૂતરા જેવી છે :
શાસ્ત્રકારોએ જે ઉપમા આપી છે તે એટલા માટે કે જેથી સાંભળનાર ધર્મ પામે અને એ ઉપમા ભૂંસવાના પ્રયત્ન કરે. મુસાફરીએ જનારને ઘરનાઓ યાદ કરાવે છે કે “અમુક લીધું ? અમુક મૂક્યું ?' વગેરે, જે એટલા માટે કે જનારો રસ્તામાં હેરાન ન થાય, એને તકલીફ ન પડે. હું પણ તમને આ બધું યાદ કરાવું છું કે જેથી મર્યા પછી રિબાઈ ન જાઓ, આ વાત ન બેસે ત્યાં સુધી મારા શબ્દો નહિ ગમે. મીઠા શબ્દો નહિ કહેવાની મેં પ્રતિજ્ઞા કરી છે તેથી હું મીઠા શબ્દો બોલતો નથી. મીઠા શબ્દો સંભળાવનારા તો તમને ઘણા મળ્યા. તમે જેવા હતા તેવા તમને ન ઓળખાવ્યા તેનું તો આ પરિણામ છે. મરતાંયે કપાળે કલંક ચોંટેલું રહે અને દુર્ગતિ થાય ત્યાં સુધી કહે નહિ એ ઉપકારી શાના ? તમને જે વાતો ખટકતી હોય તે અહીં જ બોલો. કહે છે કે “મહારાજે કૂતરાં ભેગાં થયાં છે' એમ અમને કહ્યું, પણ મેં એમ નથી કહ્યું. મેં તો કહ્યું કે વિષયાધીન આત્માઓની હાલત કતરા જેવી છે. જે વિષયાધીન નથી તે તો પુરુષસિંહ છે, એને કૂતરાં કહ્યાં કોણે ? સિંહનો અને કૂતરાનો સ્વભાવ :
બેદરકારીથી ચાલનારો થાંભલે ટિચાય અને પછી થાંભલાને મુક્કા મારી ગુસ્સો ઠાલવે એને કેવો કહેવો ? આંખો મીંચીને ચાલ્યો એટલે ટિચાયો, કપાળ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org