________________
૧૨૪ ––
આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૭
-
18
અવિવેકી વિવેકી બની શકે છે : સભાઃ અવિવેકી વિવેકી ન બને ?
અવિવેકીને વિવેકી બનાવવા માટે તો આ બધી મહેનત છે. જો અવિવેકી વિવેકી બનતા જ ન હોત તો આ મહેનત જ ન હોત. નહિ સમજનાર કદી નહિ જ સમજે એમ માનવાને કારણ નથી. માટે એની પાસે સારી સામગ્રી ધરવામાં હરકત નથી. ઘોર મિથ્યાદૃષ્ટિઓની ઘણી વસતિ છતાં એ ગામમાં રહેલા થોડા પણ જૈનો એવું જિનમંદિર બંધાવે કે જેથી બધાની દૃષ્ટિ ત્યાં ખેંચાય. જો ખોટા સારા ન જ થાય એમ હોત તો એ મંદિર ભોંયરામાં જ ન બનાવત ! બિચારા દેખીને બળતરા ન કરે માટે બહાર દેરાં ન કરત, પણ એ મંદિર દેખીને જેમ બળનારા છે તેમ પામનારા પણ છે, કે જેથી એ અનંત દુઃખથી છૂટીને અનંત સુખ પામે. ભવ્યઅભવ્યની પરીક્ષા :
સભા : અભવ્યની ઓળખાણ કઈ ?
એ જ્ઞાની કહી શકે. આપણાથી કોઈને નિશ્ચયથી અભવ્ય કે દુર્ભ ન કહી શકાય, તેની કાર્યવાહી પરથી અભવ્ય જેવો કહીએ એ વાત જુદી. પોતાની જાતને ભવ્ય કે અભવ્ય તરીકે ઓળખવા માટે શાસ્ત્ર એક પરીક્ષા કહી છે. ભવ્યઅભવ્યનું વર્ણન સાંભળી, પોતાની જાત માટે જેને વિચાર આવે કે “હું ભવ્ય હોઈશ કે અભવ્ય ? હું અભવ્ય તો નહિ હોઉં ને? મારો મોક્ષ થશે કે નહી તેને નિયમા ભવ્ય જાણવો. જે અભવ્ય હોય તેને “મારી મુક્તિ છે કે નહિ' એવો વિચાર ક્યારેય આવતો નથી, આ તો જાતની પરીક્ષા માટે ઉપાય છે પણ પારકા માટે તો નિશ્ચયથી જ્ઞાની જ કહી શકે. અભવ્યો ક્રિયા તો ભવ્યથી પણ વધી જાય એવી કરે કે જેથી ગીતાર્થો પણ અનુભવીને પરખી શકતા નથી. વિવેકહીન આત્માઓની સંસારમાં ભયંકર દુર્દશા છે. વિવેક આવે તો બધું સફળ ઃ
સંસાર ચાલે છે અવિવેક પર. બધું દુઃખ જ અવિવેકનું છે. આત્માને એકેંદ્રિયાદિ અવસ્થામાં જવાનું, ઊંચાનીચાં સ્થાનોમાં ઉત્પન્ન થવાનું, તીવ્ર કે મંદ દુઃખો કાયમ ભોગવવાનાં, મનુષ્યભવમાં અનેક રોગોથી રિબાવાનું, આવી આ સંસારની દશા છે. આ સંસારસામ્રાજ્યમાં બળિયાના બે ભાગ છે. દુનિયામાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
