________________
આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૩ -
--
554
- સાધુને કોઈ ભિખારી કહે, તો સાધુ વાંધો માને ? નહિ જ. ભિખારી બે જાતના. એક પેટભરા અને એક આત્મભરા. પેટભરા ભિખારીને અહીં કલ્પ નહિ. ચક્રવર્તીને પણ આ ઓઘો દેવાય અને ભિખારીને પણ આ ઓઘો દેવાય. પણ કયારે ? ચક્રવર્તી ચક્રવર્તીપણું છોડે અને ભિખારી ભિખારીપણું છોડે ત્યારે ! ચક્રવર્તીથી “હું રાજા' એમ ન કહેવાય અને ભિખારીથી “રોટલા આપો' એમ ન કહેવાય. ચક્રવર્તીમાં “ચક્રવર્તીપણું એ ખામી અને ભિખારીમાં ભિખારીપણું ' એ ખામી છે. એ ખામી નીકળી જાય ત્યારે જ પ્રભુમાર્ગની સર્વવિરતિ સ્વીકારી શકાય અને તે દ્વારા વાસ્તવિક આત્મકલ્યાણ સાધી શકાય. મુનિને ધર્મદાનનો જ અધિકાર છેઃ
સર્વવિરતિના સ્વીકાર પછી જીવન તન્મય જ બનવું જોઈએ. સર્વવિરતિનો ધરનાર મુનિ જે દાન કરે છે, એ દાન તો આત્માને અવશ્ય ઉપકારક જ છે, કારણ કે મુનિને ધર્મદાન સિવાયના બીજા દાનનો અધિકાર જ નથી.
શું મારી પાસે અર્થ નથી?” એ ભાવના શ્રી નંદિષણ' જેવા મુનિવરને પણ પાડનારી થઈ, માટે જેનો મેળ મળી ન શકે, તે મેળ મેળવવાની ઇચ્છા પણ ન કરવી જોઈએ. શ્રાવક તથા સાધુને કેવો અને કેટલો મેળ? કહેવું જ જોઈએ કે ધર્મ પૂરતો જ !
તમારા વેપાર-રોજગાર, બજાર, ભાવ-તાલ, માલ, આવક-જાવક, પૈસોટકો, બંગલા, બગીચા, વારસ, છોકરાંઈયાં વગેરે જાણવાનું મુનિને કામ નથી. પૂજા, સામાયિક, પૌષધ, પ્રતિક્રમણાદિ તમે કરો છો કે નહિ, એ જ મુનિ જાણે. એ જાણવાને વાંધો નહિ, કારણ કે ધર્મનું સેવન અને ધર્મનો પ્રચાર એ જ મુનિનું ધ્યેય હોય છે.
સાધુ-શ્રાવકે પરસ્પરની નીતિ-રીતિ જાણવાની જરૂર છે. તમે તમારી ફરજ સમજો. જેને સાધુ માનો, તેના પ્રત્યે કયો વર્તાવ રાખવો જોઈએ, એ બાબતમાં શાસ્ત્રસિદ્ધ મર્યાદાઓનો અભ્યાસ કરો. તમારી દુનિયાની કાર્યવાહીમાં હસ્તક્ષેપ કરવાનો અધિકાર મુનિને નથી તેમ તમારાથી મુનિને એમાં ન જ નાખી શકાય. તમારે તો મુનિને એમ કહેવું જોઈએ કે “અમે આધિ, વ્યાધિ તથા ઉપાધિથી સળગી રહ્યા છીએ, અમને ધર્મરૂપ નીરથી કાંઈક ઠંડા પાડો !” આ એક જ માગણી પૂરી પાડવાનું કામ મુનિનું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
