________________
૧૨ : સમ્યગ્દર્શન એટલે અંકુશ : - 49
પાસે. શ્રી તીર્થંકરદેવના તીર્થની નિશ્રામાં રહેલા કેવલી પણ ભગવાનના નામે દેશના દે, માટે પ્રભુમાર્ગમાં મર્યાદા તૂટતી નથી. કેવલી પણ મર્યાદા સ્વીકારે છે. બીજી પોરસી વખતે છદ્મસ્થ શ્રી ગણધરદેવ છદ્મસ્થ છતાં પણ એમની દેશનામાં કેવલી બેસે. શાસનની ધુરા ભગવાને પોતે એમને સોંપી છે. એ છદ્મસ્થ છે. કેવલી એ તો સાધુ. કેવલી સાધુ ત્રીજે પદે થોડા આવવાના છે ? એ તારક તો પાંચમે જ પર્દ આવવાના. કેવલી સાધુ અને સામાન્ય સાધુ વચ્ચે આટલો ભેદ. છદ્મસ્થ છતાં એવા શ્રી ગણધ૨દેવને છદ્મસ્થ તરીકે માન્ય રાખે. વીતરાગ પણ આ મર્યાદાને ન લંઘે. આ બધી જ મર્યાદા આ સમ્યગ્દર્શનને જ આભારી છે.
713
૧૮૫
અનંત જ્ઞાન, અનંત ચારિત્ર અને અનંત વીર્યને લાવનાર સમ્યગ્દર્શન છે. પંદરસો તાપસો અષ્ટાપદ ઉપર ચડવાની મહેનત કરતા હતા. તપ કરી કરી કૃશ થયેલા પણ ચડી શકતા નહોતા. અહીં ચડે તે મોક્ષે જાય આવો લોકોનો પ્રઘોષ : એથી ઉપર કોઈ મોટું તીર્થ છે એમ માની ચડવાનો પ્રયત્ન કરતા, પણ ચડી શકતા નહોતા. એવામાં ભગવાન શ્રી ગૌતમસ્વામીજીને આવતા જોયા. એ કેવા ? છઠ્ઠને પારણે છઠ્ઠનો તપ કરનારા, છતાં કાયા કેવી ? મહાબલવાન ને પુષ્ટ ! એ શાથી ? પૂર્વના પુણ્યથી, નહિ કે કસરત આદિથી ! શ્રી તીર્થંકરદેવ ને શ્રી ગણધરદેવોનાં કાયબળ, મનોબળ અને વાગ્બળ પૂર્વના સંયમ આદિની આરાધનાથી જ હોય છે. અંગૂઠે મેરુ દબાવ્યો ચારે ? જન્મ્યા તેવા લાવ્યા ત્યારે ! એ બળ લેવા ક્યાં ગયા હતા ? કહેવું જ પડશે કે પૂર્વની આરાધનાનું જ એ બળ. મહેનતથી મળતું બળ આવે પણ અને જાય પણ : હાડકાં આખાં પણ થાય અને ભાંગે પણ ખરાં : વખતે મરડાઈ પણ જાય, કોઈ વખત મરી પણ જવાય : અને પૂર્ણ આરાધનાના યોગે મળેલું બળ અખંડિત જ હોય. સુઆરાધનાના યોગે મળેલા બળનો ઉપયોગ સારો જ થાય, પણ ખોટો ન થાય અને પેલા બળનો ઉપયોગ સારો થાય તો થાય, તેનો સર્વથા નિષેધ નથી, પણ ખોટો થવાની વધારે ભીતિ છે. ગુરુસંયોગે અને શુભ પરિણતિના યોગે શાસનની રક્ષામાં પણ એ બળ વપરાય એનો નિષેધ નથી, પણ એમાં જ વપરાય એમ કહેવાય નહિ અને ખોટો ઉપયોગ થવાની તો પૂરી સંભાવના છે જ. તાપસો વિચારે છે કે ‘આપણે આટલી તપશ્ચર્યા કરતાં ચડી નથી શકતા, તો આ મહાકાય શી રીતે ચડશે ?’ એ વિચાર કરે છે ત્યાં તો ભગવાન શ્રી ગૌતમસ્વામીજી લબ્ધિના બળે સૂર્યના કિરણના આધારે ચડી પણ ગયા. પેલા પંદરસોએ વિચાર્યું કે ‘આ ઉપર
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org