________________
૮ : બધું જ છ કાય જીવોની રક્ષા માટે ઃ
નવે અધ્યયનોના અર્થાધિકારનું વર્ણન ઃ
શ્રી આચારાંગસૂત્રના શ્રુતસ્કંધો બે છે. તેમાંનો પ્રથમ શ્રુતસ્કંધ નવ અધ્યયનમય છે : અને એ જ શ્રી આચારાંગસૂત્ર છે, કારણ કે બીજો શ્રુતસ્કંધ એ ચૂલિકારૂપ છે. નવ અધ્યયનમય આ શ્રી આચારાંગસૂત્રના નવે અધ્યયનના અર્થાધિકારો ભિન્ન ભિન્ન છે. ‘શસ્ત્રપરિજ્ઞા' નામના પ્રથમ અધ્યયનનો અર્થાધિકાર ‘જીવોના અસ્તિત્વનું અને તેની હિંસાથી વિરતિનું પ્રતિપાદન' આ છે, એમ આપણે જોઈ આવ્યા. હવે બાકીનાં જે આઠે અધ્યયનોના જે જે અર્થાધિકાર છે, તેનું ક્રમસ૨ પ્રતિપાદન કરતાં પરમ ઉપકારી મહર્ષિઓ ફરમાવે છે કે
બીજા ‘લોકવિજય' નામના અધ્યયનમાં –
"लोकविजये तुं ' लोगो जह बज्झइ जह यतं पजहियव्वं 'ति, विजितभावलोकेन संयमस्थितेन लोको यथा बध्यते अष्टविधेण कर्मणा यथा च तत्प्रहातव्यं तथा ज्ञातव्यमित्ययमर्थाधिकारः । "
“કષાયરૂપ ભાવલોકને જીતનાર અને સંયમમાં સ્થિત એવા આત્માએ ‘લોક જેવી રીતે આઠ પ્રકારનાં કર્મ કરીને બંધાય છે અને જેવી રીતે તે બંધનનો નાશ કરી શકાય છે' – આ વાતને તે રીતે જાણવા યોગ્ય છે. આ અર્થાધિકાર છે.” ત્રીજા ‘શીતોષ્ણીય’ નામના અધ્યયનમાં —
“तृतीये त्वयम् संयमस्थितेन जितकषायेणानुकूलप्रतिकूलोपसर्गनिपाते सुखदुःख
વિષયતિ ।"
“સંયમમાં સ્થિત અને કષાયોને જીતનાર એવા આત્માઓએ અનુકૂળ અને પ્રતિકૂળ એવા ઉપસર્ગો આવી પડે, ત્યારે તેના યોગે થતા સુખ અને દુઃખ પ્રત્યે સહનશીલતા કરવી - આ અધિકાર છે.”
ચોથા ‘સમ્યક્ત્વ’ નામના અધ્યયનમાં –
"चतुर्थे त्वयम् - प्राक्तनाध्ययनार्थसम्पन्नेन तापसादिकष्टतपःविनामष्टगुणैश्वर्यमुद्वीक्ष्यापि दृढसम्यक्त्वेन भवितव्यमिति । "
Jain Education International
ः खतितिक्षा
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
