________________
૨૬
વચન અને કાયાનો સંયમ જોઈ ગયા. હવે બાકી રહ્યો જરૂરિયાતોનો સંયમ અર્થાત્ જરૂરિયાતો ઘટાડો. મારા ગુરૂ મહારાજ કહેતા કે સરકારે પબ્લિકને ‘ઉત્પાદન વધારો'નું સૂત્ર આપ્યું. અને જનતાએ તે ઝીલી લીધું. પણ પચાસ વર્ષ પહેલાં આ દેશમાં જે શાંતિ હતી તે ઉત્પાદન વધારવાથી ઘટી કે વધી? આજે આ દેશ પચ્ચીસ હજાર કરોડનું કાપડ બહાર નિકાસ કરે છે. આવી એક ચીજ નહીં પણ અનેક ચીજો આ દેશ ઉત્પાદન વધારીને બહાર નિકાસ કરે છે. ચીજ-વસ્તુઓના ઢગલા છે, પણ શાંતિ ક્યાં ? માણસ તો અશાંતનો અશાંત જ છે. ચીજ-વસ્તુઓ વધતાં માણસ નમાલો અને નકામો બની ગયો છે. રોગોનું ઘર બની ગયો છે. દરેક કામનાં મશીન, કચરો કાઢવાનું-કપડા ધોવાનું, અનાજ દળવાનું, વાસણો સાફ કરવાનું વગેરે મશીન આવતાં માણસનાં હાથ-પગ નકામા થઈ ગયા. કામ કરવાથી શરીરને જે કસરત મળતી તે બંધ થઈ ગઈ, તેથી કેડના રોગો, પગના રોગો ઘર કરી ગયા. શરીર કદરૂપા બની ગયા. ચરબી વધી ગઈ. પહેલાં અમારી બહેનો બધું જ કામ પોતાની જાતે કરતી તેથી ૮૦ વર્ષે પણ એ પાંચ-સાત કિ. મી. ચાલી. જતી. શરીર પણ કસાયેલું અને સુડોળ રહેતું. અત્યારે તો રાંધવા માટે ઉભા રસોડા. ઉભા ઉભા જ રસોઈ કરવાની તેથી પગના સાંધા જકડાઈ જાય.. અરે ખાવા માટે પણ ડાઈનીંગ ટેબલ, આપણા પૂર્વજોએ નીચે બેસીને જ ખાધું છે, અબજો વર્ષ આમ જ વીતાવ્યાં છે. નીચે બેસીને ખાવાથી અમૂક અવયવોને દબાણ મળે છે, જેનાથી શરીરમાં ઘણા ફાયદા થતાપણ આજે ડાઈનીંગ ટેબલ ન હોય તો તમારું સ્ટેટસ નીચું પડી જાય. ખાવામાં પણ છરી-કાંટો, ચમચી. હાથે તમને આપ્યા છે, શું કરવા ? હાથમાંથી તો અમૃત ઝરે છે. હાથમાં તો આખા શરીરની ઈલેકટ્રિક સીટી છે. મા પોતાના હાથથી જ દિકરાને કોળીઓ લઈને ખવડાવે છે એમાં હાથનું અમૃત ભરેલું હોય છે. મહાપુરૂષો પણ આશીર્વાદ આપવા માટે માથા પર હાથ મૂકે છે. માથામાં સુષુમ્મા નામની નાડીનું દ્વાર છે તેના પર હાથ મૂકતાં જ આશીર્વાદ સીધા અંદર ઉતરે છે જેમ વરસાદ વરસે ને પાણી જમીનમાં ઉતરી જાય. આ બધાં જ સાધનો ખરેખર ! જોવા જઈએ તો માણસને વિનાશના પંથે લઈ જનારાં છે. ઉત્પાદનના વધારાએ જે શાંતિ હતી તેને પણ વણી લીધી છે. ખરેખર તો ઉત્પાદન વધારોની જગ્યાએ “જરૂરિયાત ઘટાડોએ સૂત્રને અપનાવવાની
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org