________________
ભાદરવા વદ-o
જરૂરિયાતનો સંયમ માનવની મૂડી
આ જગતમાં માનવજન્મ અત્યંત દુર્લભ છે. એ જન્મ પ્રાપ્ત કરીને શું કરવું એ મોટામાં મોટો પ્રશ્ન છે. માનવની પાસે જ વિચારધારા છે બાકી પશુઓ કાંઈ વિચારી નહીં શકે એ તો બસ આયરસંજ્ઞા, ભયસંજ્ઞા અને મૈથુનસંજ્ઞામાં ડૂબેલા છે. દેવો પોતાના સુખમાં મગ્ન છે તેથી તેઓને કોઈ દિવસ કાંઈ વિચારવાની જરૂર જ નથી અને ફૂરસદ પણ નથી. નારકીના જીવો યાતનામાં પીડાઈ રહ્યા છે તેથી ત્યાં પણ કોઈ જ વિચારધારા નથી. ફકત માનવ પાસે જ આ મોટી મૂડી છે. વળી વિચાર કરીને માણસ પોતાના જીવનમાં વર્તનમાં પરિવર્તન લાવી શકે છે. સો વર્ષ પહેલાંના માણસોનું જીવન-પહેરવેશ રહેણી-કરણી કેવાં હતાં અને આજે કેવાં છે? માણસ પોતે પરિવર્તનશીલ છે. માટે શાસ્ત્રકારો કહે છે કે હે માનવ તું ચેતી જા. રખડેલ છોકરાની ચિંતા મા-બાપને કેટલી હોય ? છોકરાને તો મજા હોય. એને કાંઈ મા-બાપની વેદના ન સમજાય. જ્યારે મા-બાપના લોહીનું તો પાણી થઈ રહ્યું હોય છે, તેમ મહાપુરૂષો આપણા જેવા રખડેલ અને ભોગ-વિલાસમાં ડૂબેલાઓને ઢંઢોળે છે. આપણી પાછળ પોતાનો કિંમતી સમય વેડફે છે. પણ પેલા રખડેલ છોકરાની જેમ આપણી ઉપર એની કાંઈ અસર પહોંચતી જ નથી. આપણા વડવાઓએ દહેરાસર બંધાવ્યાં, શું કામ ? પુજારીઓ માટે? તમને તો દર્શન કરવાની પણ ફૂરસદ નથી. ગામોગામ નિ:સ્વાર્થભાવે ધર્મને સમજાવતા ગુરૂઓ ઘુમે છે પણ તમને ધર્મ સાંભળવાની ફૂરસદ છે ખરી ? ના, હમણાં ટી.વી. પર રામાયણ કે મહાભારત આવે અથવા કોઈ એકટર કે નેતા આવે તો ત્યાં સો કામ પડતાં મૂકીને દોડો... તમારા હિતને માટે કેટલું કર્યું ? પણ તમે તેને વેડફી રહ્યા છો. જરૂરિયાતો ઘટાડો
મહાપુરૂષો કહે છે કે ધર્મને સાચા અર્થમાં આરાધવો હશે તો પહેલાં તેને સમજવો પડશે. ધર્મ કેવો ? અહિંસા, સંયમ અને તપથી યુક્ત. મન,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org