________________
૧૩
એ તો માતા છે - એનો દુર્વ્યય કરવાનો ન હોય એની તો સાધના કરવાની હોય. મહાભારતમાં આવે છે કે ખોંખારો ખાધા વિના જો મોક્ષ મળતો હોય તો ખોંખારો ય ખાવાની જરૂર નથી. અર્થાત્ એટલો પણ વાણીનો દુર્વ્યય ન કરો. મૌનમાં જબરજસ્ત તાકાત છે. તે ઘણા ફલેશોથી બચાવે છે, પણ એને સુધારવા માટે આપણે કયો અભ્યાસ કર્યો ? જો જીભ પર સંયમ કેળવવામાં આવે તો બે લાભ છે. ઘણા રોગો ખતમ થઈ જાય અને ઘણા ફલેશો ખતમ થઈ જાય. ૨૭ વર્ષે એક પાઠ ઘૂંટયો..
કોઈ તત્ત્વજ્ઞાની પાસે એક ભાઈ તત્ત્વ જાણવા માટે આવ્યા. તત્ત્વજ્ઞાની એ પહેલો પાઠ આપ્યો કે જીભ પર સંયમ કેળવો. બસ આટલો જ પાઠ લઈને પેલા ભાઈ ગયા. બીજા દિવસે તત્ત્વજ્ઞાનીએ તેમના આવવાના સમયે રાહ જોઈ પણ પેલા ભાઈ ન આવ્યા. તેથી તેમને લાગ્યું કે આજે કંઈક કારણસર નહીં આવ્યા હોય, કાલે આવશે. ત્રીજા દિવસે પણ પાઠના સમયે રાહ જોઈ તો પણ ન આવ્યા. આમ ઘણા દિવસો સુધી રાહ જોઈ પણ તે ભાઈ બીજીવાર પાઠ લેવા ન આવ્યા. તત્ત્વજ્ઞાનીએ મનમાં વિચાર્યું કે કદાચ એમને મારો પાઠ નહીં ગમ્યો હોય. એ વાતને ઘણાં વર્ષો વીતી ગયાં. એક દિવસ તે તત્ત્વજ્ઞાનીને એક મંદિરના પગથિયા ચઢતાં પેલા ભાઈ મળી ગયા. ઓળખી લીધા પૂછયું, કેમ ભાઈ તમે તો પછી બીજીવાર દેખાયા જ નહીં. મેં તો ઘણા મહિનાઓ સુધી તમારી રાહ જોઈ પણ તમે ન તો પાઠ લેવા આવ્યા કે ન તો મળવા આવ્યા. મારો પાઠ તમને ન ગમ્યો? ના... ના. એવું નથી. તમારો પાઠ તો મને ખૂબ જ ગમ્યો. પણ હજુ મેં બરાબર કર્યો નથી.
જ્યાં સુધી જીભ પર સંયમ ન આવે ત્યાં સુધી હું બીજો પાઠ કેવી રીતે લેવા આવું? ૨૭-૨૭ વર્ષથી આ પાઠને ઘૂંટી રહ્યો છું પણ હજુ જોઈએ તેવો થયો નથી. દરેક વસ્તુ માટે અભ્યાસ જોઈએ. આપણે કોઈપણ બાબતમાં અભ્યાસ કરતા જ નથી. આપણી ઝેર ઓકતી વાણી આપણા જ્ઞાનતંતુને પણ ઝેર યુક્ત બનાવી દે છે. મહાભારત શેમાંથી રચાયું.? તીર જેવા શબ્દોમાંથી જ ને ! ફકત દ્રૌપદી બોલી કે આંધળાના છોકરા આંધળાં જ હોય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org