________________
આસો વદ-૫
વિનય વિનયના અભાવે સમાજની અવદશા
જ્ઞાની પુરુષો આપણો જન્મ સાર્થક કેમ થાય તેના માટે સમજાવી રહ્યા છે. બધા જ જીવો ખાય છે, પીએ છે, મોજમજા કરે છે તે કાંઈ આ માનવજન્મની સિદ્ધિ નથી. પદાર્થો મેળવવા એ મહત્ત્વનું નથી પણ પરમાત્મા મેળવવા એ મહત્ત્વનું છે. ધર્મનો અર્થી કેવો હોવો જોઈએ તેની વાત ચાલી રહી છે, તેમાં આપણે વિનયગુણને જોઈ રહ્યા છીએ. વરસાદ પડે ત્યારે એક બાજુ કાળી માટી છે અને બીજી બાજુ પથરાળ જમીન છે. આ બન્નેમાં કઈ જમીન પાણીનો વધારે સંગ્રહ કરે અને મબલખ પાક આપે ? કાળી માટી વાળી જમીન જ! તે માટી પાણીને ઘણાં વર્ષોના વર્ષો સુધી સંઘરી શકે છે. તે જમીન ખૂબ કિંમતી ગણાય છે. તેમ વિનય એ કાળી માટી જેવો છે. વિનીત માણસને ગમે તેવું કહેવામાં આવે તે કાળી માટી જેમ પાણીને ઝીલી લે છે તેમ વિનીત તે વાતને ગ્રહણ કરે છે. ભગવાન મહાવીરે નયસારના ભવમાં ગુરુ મહારાજે કહેલા ધર્મને પકડી લીધો. શેના કારણે ? વિનયી હતા માટે જ ને ! નહીંતર રસ્તામાં ચાલતાં-ચાલતાં ગુરુ મહારાજ ધર્મ સમજાવે છે ત્યારે તેમણે એમ વિચાર્યું હોત કે આ શું માથાકૂટ? એમ સમજીને સાંભળ્યું જ ન હોત તો તરી શકત ખરા ! આતો માર્ગ બતાવવા ગયા અને પોતે માર્ગ મેળવીને આવ્યા! જે માણસ વિનીત નથી હોતો તેને ગમે તેટલા શાસ્ત્રો સંભળાવવામાં આવે કે ઉપદેશ આપવામાં આવે પણ તેનાથી તે કાંઈ પામી શકતો નથી. ઉલ્ટાનું કહેનારને જ ફલેશ થાય છે. આ ગુણનો આજે અભાવ હોવાને લીધે વડીલોએ છોકરાઓને સાચી વાત કહેતાં ક્ષોભ અનુભવવો પડે છે. ડરતાં રહેવું પડે છે. રખેને ! છોકરાને ખોટું લાગી જશે અને મને કાઢી મૂકશે તો ! તેથી સાચી વાત - સાચી સલાહ પણ વડીલો આપતા નથી પરિણામે સમાજમાં બધું વધવા છતાં શાંતિ નથી. સાસુ વહુને સાચી શિખામણ આપી શકતી નથી. આ સંસારની આવી દશા છે ! પહેલાં વિનિત શિષ્યને શિક્ષક પોતાનું સર્વસ્વ રેડીને ભણાવતા. આ વિદ્યાર્થી મારો છે એમ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org