________________
૧૪૬ માણસને ભાન જ રહેતું નથી. તેમ જુવાનીના નશામાં ભાન ભૂલેલા યુવાનો તડને ફડ કરવામાં જ સમજતા હોય છે. જામેલા ઘરને કાચી મિનિટમાં વેરવિખેર કરી નાખતા હોય છે. વૃદ્ધ માણસના સંગથી જીવનમાં ઘણો પલટો આવતો હોય છે. હૃદયપારખું ડોશીમાની કથા
એક ગામમાં એક ડોસીમાં રહેતા હતા. જે સમયમાં ગાડીઓ વગેરે સાધનો નહોતા તે સમયે લોકો મોટા ભાગે પગે ચાલીને જ એક ગામથી બીજા ગામ જતાં. અને રસ્તામાં જે ગામ આવે ત્યાં કોઈ પણ માણસને ત્યાં રાતવાસો રહેતાં. તે સમયે અતિથિ દેવ જેવો ગણાતો. અતિથિસત્કારમાં લોકો ખૂબ માનતા. કોઈ બે વેપારીઓ ઘી અને ચામડું ખરીદવા માટે તે ગામથી પસાર થઈ રહ્યા છે. સાંજ ઢળી ચૂકી છે. તેથી કોઈને ત્યાં રાતવાસો કરવા ગામમાં જાય છે. આ ડોસીમાને ત્યાં રાતવાસો રહે છે. ડોસીમાં બન્નેનો સત્કાર કરે છે. પૂછે છે કે ભાઈ ! શા માટે નીકળ્યા છો ? એકે કહ્યું કે હું ઘી લેવા માટે નીકળ્યો છું અને બીજાએ કહ્યું કે હું ચામડું લેવા માટે નીકળ્યો છું. બન્નેને વાળુ કરવા (સાંજનું જમણ) ડોસીમા બેસાડે છે. ઘીના વેપારીને ડોસીમાં ઘરની અંદર બેસાડે છે. અને ચામડાના વેપારીને ઘરની બહાર ઓસરીમાં બેસાડે છે. એ જમાનામાં ઘણા ઘરોમાં આવી વ્યવસ્થા રહેતી. હલકી કોમના માણસોને ઘરના છેડે અથવા બહાર બેસાડવામાં આવતા. આજે તો બધું વર્ણસંકર થઈ ગયું છે. તમારી જ પાડોશમાં ઢેઢ-ભંગી પણ રહેતા હોય અને કસાઈ કે મુસલમાન પણ રહેતા હોય.. તમારા સંતાનો નીચ કુળમાં પરણી જતા હોય.. આવું તો ઘણું બધું આજના આ યુગમાં અને દેશમાં ચાલી રહ્યું છે. સંસ્કારની મૂડી સાવ સાફ થઈ ગઈ છે. બીજા દિવસે બન્ને વહેપારીઓ આગળ ચાલ્યા. થોડા સમય પછી બન્ને જણા પોતાનો માલ લઈને પાછા એ જ ગામમાં એ જ ડોસીમા ને ત્યાં આવીને ઉતર્યા. ડોસીમાએ બન્નેનું સ્વાગત કર્યું. બન્નેને જમવા બેસાડયા. પણ આ વખતે ચામડાના વહેપારીને અંદર બેસાડ્યો અને ઘીના વહેપારીને બહાર બેસાડયો. ઘીના વહેપારીથી રહેવાયું નહીં તેથી તે ડોશીમાને પૂછે છે કે માજી!
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org