________________
૧૪૫ નાખવામાં આવે તો ફૂટતા કેટલી વાર? જેમ તે ઘડો તાપથી રીઢો થયેલો હોય તેમ વૃદ્ધ માણસ પણ જીવનનાં કડવા-મીઠા અનુભવોથી ઘડાયેલો હોય છે. કયાંય ઝઘડો ઉભો થયો હોય તો તેને સમાવવા વૃદ્ધની જરૂર પડે છે. તેથી જે માણસ વૃદ્ધના સંગમાં રહેતો હોય તેનામાં આપોઆપ તેના ગુણો ઉતરી આવે છે. " વૃદ્ધ કોને કહેવાય?
વૃદ્ધો કહેવા કોને ? શું માથે પળિયાં આવી ગયાં હોય તેજ વૃદ્ધ કહેવાય? શાસ્ત્રકારો કહે છે કે હા તેઓ માત્ર વયથી વૃદ્ધ કહેવાય પણ તે સિવાય પણ જેનામાં તપ, ધૃત, ધીરજ, વિવેક, ઈન્દ્રિયો પરનો સંયમ વગેરે ગુણો હોય તો તે જુવાન હોય તો પણ ગુણવૃદ્ધ કહેવાય છે. આજે માથે પળિયાં આવેલાં હોય અને ટી.વી. સામે આંખો ફાડીને જોતો હોય... અલ્યા હવે આ ઉંમરે ટી.વી.માં શું જોવાનું છે? તો કહેશે કે સાહેબ શું કરીએ ઘરમાં બેઠા-બેઠા ટાઈમ પસાર થતો નથી. ટાઈમ પસાર કરવા માટે ભગવાનનું નામ લો. ટી.વી. જોવાથી તમારું કલ્યાણ નહીં થાય. એટલે માથે પળિયાં આવી જવાથી કાંઈ વૃદ્ધ બની જવાતું નથી. સાથે ગુણો જરૂરી છે. આજે તો જુવાનનેય પળીયા આવી જાય છે. સંત જ્ઞાનેશ્વરે ૧૬ વર્ષની ઉંમરે તો ગીતાની રચના કરેલી અને ૨૪ વર્ષની ઉંમરે તો સમાધિ લઈ લીધી હતી. આ જ્ઞાનવૃદ્ધ કહેવાય. શાસ્ત્રના ચિંતન દ્વારા જેની બુદ્ધિ બરાબર પરિપક્વ થયેલી હોય.. કોઈ પણ કાર્યમાં ઉતાવળ ન કરે. ધીરજથી કામ લે. કાર્યઅકાર્યનો વિવેક કરે. પંચેન્દ્રિયના વિષયો સામે આવીને પડેલા હોય. ચાહે મકાનનું રૂપ હોય કે કપડાનું રૂપ હોય કે પછી ૧000-1000ની નોટોનું રૂપ.. આ આંખના વિષયો છે. આવા જાત-જાતના વિષયો સામે આવી પડવા છતાં જેનું એક રૂવાંડુયે ફરકતું નથી તેને વૃદ્ધ કહેવામાં આવેલા છે. વૃદ્ધ માણસની દરેક પ્રવૃત્તિ વિચાર કર્યા પછીની જ હોય - દારૂના કેફ જેવો યુવાનીનો એક કેફ હોય છે. દારૂ પીને ગાડીઓ ચલાવનારા કેટલા એકસીડેન્ટો કરે છે ? આજે ઘણા એકસીડેન્ટો થવામાં આ પણ મુખ્ય કારણ છે. સ્વસ્થ બુદ્ધિથી ચલાવે તો ઘણા બધા એકસીડેન્ટો ઓછા થઈ જાય. દારૂના નશામાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org