________________
૧૩૪
બાહુબલી બન્યા. પૂજાની ઢાળમાં આવે છે ને કે “બાહુબલી બેલ અક્ષય કીનો..' વૈયાવચ્ચના ફળ સ્વરૂપે આ જન્મમાં અક્ષય બળ પ્રાપ્ત કર્યું. આમઆ તપનું મહત્ત્વ ઘણું છે. એમાં શરીરને નમાવવું પડે છે.
૪. સ્વાધ્યાય - સ્વાધ્યાય એટલે સ્વનું અધ્યયન. માણસ પરનું અધ્યયન કરવામાં જ પડયો છે. સ્વાધ્યાય કરે તો પોતાના દોષો દેખાયને ? વળી સ્વાધ્યાયથી ખ્યાલ આવે કે આમ કરવાથી આમ થાય. તેનાથી ખોવાયેલો આત્મા, પડેલો આત્મા ઉંચે આવે છે. પ્રાયશ્ચિત કરવાથી આ ફળ મળે. વિનય કરવાથી આમ થાય. વૈયાવચ્ચ કરવાથી આ લાભ થાય. આ બધું સમજાવે કોણ ? સ્વાધ્યાય જ ને ! પરમાત્મા સુધી પહોંચાડે કોણ ? પહેલાના પુરુષો પોતાના લાખો વર્ષના આયુષ્યને સ્વાધ્યાયના બળે જ વીતાવતા. આજે તો આપણે આ ૨૫-૫૦ વર્ષ વીતાવવા હોય તોય મહેનત પડે છે. કારણ કે સ્વાધ્યાય લુપ્ત પ્રાય બની ગયો છે અથવા ઘણો ઘટી ગયો છે. હા, વાતોનો સ્વાધ્યાય આવી ગયો છે. છાપાનો કે મેગેઝીનનો સ્વાધ્યાય કરી-કરીને આપણા હૃદય પણ પથ્થર જેવાં બની ગયા છે. પહેલાં તો એક વ્યક્તિનું મૃત્યુ સાંભળીએ ને તોય ચોંકી ઉઠતા. જ્યારે આજે છાપામાં કેટલાયના મૃત્યુ વાંચીએ છીએ છતાં એક હાથમાં ચાનો કપ ને બીજા હાથમાં છાપુંમનમાં જરાયે અરેરાટી તો નહીં પણ ટેસથી ચાનો ઘૂંટડો ઉતારતા હોય.. જરાયે દિલને આંચકો લાગે નહિં. સાધુ માટે તો સ્વાધ્યાય એ મોટો ખોરાક છે. તપ ઓછો હશે તો ચાલશે પણ સ્વાધ્યાય જોઈએ. સ્વાધ્યાય એટલે માત્ર ગાથાઓ ગોખીને કંઠસ્થ કરવી એટલું જ નહીં તેના અર્થમાં રમણતા હોવી એ સાચો સ્વાધ્યાય છે. ચિંતન-મનન, નિદિધ્યાસન એ સ્વાધ્યાયનું ફળ છે.
જૈનોનો તપ ઉત્તમ કોટિનો છે. છે ક્યાંય આવો તપ ? બીજા એક ઉપવાસ કરશે ને તોય ગા-ગા કરશે કે આજે તો મારે ઉપવાસ છે. એક રાત ભૂખ્યા રહ્યા હોય ને તોય સવારે શું કહેશે કે બ્રેક ફાસ્ટ કરવાનો છે. ઉપવાસનું પારણું કરીએ છીએ. જૈન દર્શનની આ વિશેષતા છે. ભગવાન મહાવીરે આપણને કેવો ઉત્તમમાં ઉત્તમ તપ આપ્યો છે !
(સાકરનું પાણી પિત્ત બેસાડે, જીનવાણી પિત્તો બેસાડે. )
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org