________________
૪૨૪]
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
+દિ-પદ-હિ-ગંગામાં. ઘg+f–ઘg+દ–વેદિ–ધેનમાં–ગાયમાં. નારી+f–નારી+દ–ાર દિ––નારીમાં. વદૃઢ-વહૂદિ-વહૂદિ–વદુમાં. वायसु उड्डावतिअए पिउ दिट्ठउ सहस ति । अद्धा वलया महिहि गय अद्धा फुट 'तड' ति ।। ३३ वायसम् उड्डाययन्त्या प्रियः दृष्ष्टक: सहसा इति, अर्धानि वलयानि मह्यां गतानि अर्धानि स्फुटितानि 'तड' इति ।।
આંગણામાં કાગડાને “કા કા' કરતો જોઈને તે કાગડાને ઉડાડતી કેાઈ સ્ત્રીએ એકદમ–અચાનક–પિતાના પ્રિયને આવતો દીઠે-જેયો. તેને જોતાં જ તે સ્ત્રીનાં અડધાં બલેયાં જમીન ઉપર પડી ગયાં અને બાકીનાં અડધાં તડ' દઈને તુટી ગયાં. કાગડાને ઉડાડનારી સ્ત્રી પ્રિયના વિરહથી વિશેષ દુબળી થઈ જવાને લીધે તેના હાથ એટલા બધા પાતળા થઈ ગયા હતા જેથી તેના અડધાં બયાં સરકીને નીચે પડી ગયાં અને અચાનક પ્રિયને આવતો જોઈને તેને એટલે બધા હરખ થવાથી તેના હાથનું કાંડું ફૂલી જતાં, એ હાથ ઉપરનાં બાકીનાં અડધાં બયાં સાંકડાં પડવાથી તેમાં હાથ ન માતાં “તડ દઈને તૂટી ગયાં
આ દેહામાં વાવંતિમણ એ પદને તૃતીયા વિભક્તિવાળું સમજવું અને એ પદને દિલનો કર્તા માનીએ ત્યારે તેની તૃતીયા વિભક્તિ છે અને ઉડાડતીનાં બયાં' એવું સમજવું હોય ત્યારે તે પદને છઠ્ઠી વિભક્તિવાળું સમજવું. તથા “ઉડાડતી હતી ત્યાં તો એવો અર્થ ધટાવવો હોય ત્યારે એ પદને સપ્તમીનું એકવચન પણ સમજી શકાય. નપુંસકલિંગી નામ
સ્ત્રી નટૂ-રાસોઃ ૮૪રૂપરા નપુંસકલિંગવાળાં નામને લાગેલા પ્રથમાના બહુવચનના નમૂને બદલે અને દ્વિતીયાના બહુવચનને શરૃ ને બદલે અપભ્રંશ ભાષામાં શું વપરાય છે.
મ૩િ૪+ગ –-ગનિરંકગરિર–ભમરાઓના ટોળેટોળાં મક્કા-મહંમકું–કમળોને. રિયડા –રિki3+રં–રિબંડારું–હાથીનાં કુંભસ્થળને મેરિ-સબ ધક ભૂતકૃદંત–મેલીને–છોડીને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
