________________
૪૨૦]
ાલિગી નામ—
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
થિયાં ગત-રસો: ઉદ્–ોર્ ।।૪ારૂ૪૮ના
સ્ત્રીલિંગી નામને લાગેલા પ્રથમાના હુવચનના સ્ ને બદલે અપભ્રંશ ભાષામાં ૩ અને એ વપરાય છે. અને દ્વિતીયાના બહુવચનના વ્ તે બદલે પણ પત્રશ ભાષામાં૩ અને ો વપરાય છે.
સૂત્રમાં ઉદ્દેશ્યમાં તથા વિધેયમાં વિભકિતનાં વચને તે ભેદ છે એટલે જે વચન ઉદ્દેશ્યનું છે તે જ વચન વિધેયનું નથી તેથી અનુક્રમ ન કરવા.
સૂત્રના નિર્દેશમાં જ્યાં ઉદ્દેશ્યમાં અને વિધેયમાં સંખ્યા સરખી હોય અને વચન પણ સરખાં હોય ત્યાં અનુક્રમ સમજવાના છે એવા વ્યાકરણ શાસ્ત્રને નિયમ છે. આ સૂત્રમાં ગયૂ સોઃ એ ષષ્ઠીનુ દ્વિવચન છે અને સ્ત્રોત એ પ્રથમાનુ એકવચન છે.
|
આ સૂત્રમાં 'જ્ઞયૂ-રાસો:’ એ દ્વિવચન છે અને નવૂ અને સૢ એમ એ પ્રત્યય હાવાથી તેમની બે સંખ્યા છે તથા એ ઉદ્દેશ્ય વચન છે અને ‘–સ્રોત' એ વિધેય વચન છે, તેમાં પશુ –સ્રોત એમ બે સાંખ્યા છે પણ –સ્રોત એ એકવચન છે તેથી આ મૂત્રમાં ઉદ્દેશ્યમાં અને વિધેયમાં સંખ્યા સરખી હાવા છતાં માગળ જણાવ્યા પ્રમાણે વિભક્તિનાં વચન સરખાં નથી એટલે ગર્તા ૩ અને શય્ તે ો થાય એવે; અનુક્રમ થઈ ન શકે એવી હકીકત જણાવવા માટે આચાયે લખ્યુ છે કે, આ મૂત્રમાં વિભક્તિનાં વચનના ભેદ હાવાથી અનુક્રમ લેવાને નથી.
નર્
મધુ+િનસ-યુ+િ-ચંગુહિલ-આંગળીએ નરિયા+જ્ઞસ્-પરિચા+૩-નરિયા-જર્જરિત-ગળી ગયેલી,
મહિલ ઝરિયામો નદેન / જુઓ, ૮૧૪ા૩૩૩||
शस्
પુંસ→ા+રામ્-મુદ્રસ=11+૩-સુંસવૃંગાઙ—જેનાં સવ અંગેા સુદર છે એવી વિલાસિનીઓને-વૈશ્યાએને જોતા રહેનાર એના
सुंदरसव्यंगाओ विलासिगीओ पेच्छंताण २६
सुन्दरसर्वाङ्गाः विलासिनी: प्रेक्षमाणानाम् ।
:
વિજાસિળી+રામ–વિ સિળી+૩-વિસિળી૩-વિશ્વાસ કરનારી માને
સુંદરસનું પાનાવૈં-કુંવરસના+ગો-મુસëાઓ-સર્વા ગ-સુ દરતે-સુ ંદર આને વિાસિની+રાસ્-વિરુસિળી+ગો-વિાસિળીઓ-વિલાસવતા સ્રીબાને-વૈશ્યાએતે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
