________________
અપભ્રંશ ભાષા
અપભ્રંશ ભાષાનું વ્યાકરણ
स्वराणां स्वराः प्रायः अपभ्रंशे || ८|४ | ३२९॥
અપભ્રંશ ભાષામાં રવાને બદલે પ્રાયઃ બીજા સ્વરે~
અપભ્રંશ ભાષામાં સ્વરાના ઉચ્ચારણામાં પ્રાયઃ કરીને શ્રેણી બદલી થાય છે, એટલે કે એક સ્વરને બદલે પ્રાયઃ કરીને બીજો સ્વર ખેલાય છે.
ઞા ને! ગ–ાસ-વત્તુ, વાત્મ્ય-ઉદાહરણરૂપ પ્રયેાગ-કચ્ચાલ-કચાળુ હૈ તે —વીળા-વળ, વીજળીળા-વીણા
૩ તેા અ, બ, ૩-વાઢુ-વાહ, યાજ્ઞા, વાğ-બાંય-બાહુ-હાથ, તા ૧, ૬, ૩-વૃષ્ટિ-ટ્ટિ, િિદ, ટ્ટિ-પ૪–પુંડી, પુ'હં, પુ’હું પાડું. નામના રાગ. ‘પાડું' પીઢ ઉપર થાય છે શાટે તેને સબંધ વૃષ્ટ રાખ્ત સાથે છે.
ઘણી વાર માંદા માણસને લાંખા વખત પથારીમાં સૂઈ રહેવુ પડે છે તેથી તેની પીડબાં ‘ભાડાં' પડે તેને ‘ચાડાં' પણ કહેવાય છે. તેમ જ ઘેાડા વગેરે પશુઓની પીડ ઉપર ‘ભાડુ’ પડી જાય છે તે મારું અને પ્રસ્તુત વાકું એ બન્ને શબ્દોને સરખાવવા જેવાં છે.
૬ ને! ઙ ઙ, –તૃન-સા, તિજી, તૃ તૃ તરણુ તા હૈં, મુદ્ભુત-મુક્ષુિ-મુદ્રિક, મુજ્જુ મુદ્દત--સુકૃત
> ને! –ગુન-જિનો, વિહિનો-ગીલુ -ભીંજાયેલ ૬ ને ૩, ફૈ, ઇ-હેલા-જિજ્જ, સ્ટ્રાઇ, હૈદ-રેખા-લેખા-લીટો.
બૌ ના ત્રણ, શ્રો-ગૌરી-રિ, ગોfi-ગેરી-સ્ત્રી અધવા પાવતી અપબરા ભાષામાં વ્યંજનના ફેરફારે! માટે કે સ્વતા ફેરફારા માટે જે ખાસ વિધાને બતાવવાનાં છે અને શબ્દના રૂપમાં ફેરફાર માટે ભીન્ન પણ જે ખાસ વિધાને બતાવવાનાં છે તે તમામ વિધાનામાં કાઈ કાઈ ઠેકાણે પ્રાકૃત ભાષાની પેઠે અને શૌરમેન ભાષાની પેઠે પણ ફેરફાર થઈ જાય છે એ હકીકતને સૂચવવા માટે ત્રકારે આ સૂત્રમાં ાય:' શબ્દના નિર્દેશ કરેલ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
