________________
લઘુવૃત્તિ-અષ્ટમ અધ્યાય-તૃતીય પાદ
વા––હસ+=+=સિહસીને–સિવા
+= +ા –સેક – , , --+તુE=સિ+તુમ્-સિતું અથવા સિ૩- હસવા માટે-મિતુમ
તુમૂ=+તુ–હતું અથવા દુ-લસવા માટે- , ત—તૃસત્તેશ્વ=શિસ્ત-ક્ષેતવું અથવા સિવં-હસવા યોગ્ય–
हसितव्यम् , તિવું અથવા હૃ+અવં= ā – , ભવિષ્યકાળ–સ+=+રિં=સહિ–હસશે-ષ્યિતિ
નહિંડ-+ =દિર- ,, ઝાકળ રૂપમાં કૂવાની પહેલાં એ નથી પણ મા તે મા છે એટલે આ નિયમ ન લાગ્યા.
वर्तमाना-पञ्चमी-शतृषु वा ॥८।३।१५८॥ વર્તમાન વિભક્તિના પ્રત્યય અને ક્રિયાપદને લગત પંચમીના પ્રત્યે લાગ્યા હોય ત્યારે અને શત્રુ પ્રત્યય લાગ્યો હોય ત્યારે ધાતુના પ્રકારને કાર વિકલ્પ થાય છે. વર્તમાના--હૃ++-તથા ++ફૅ= –તે હસે છે–તૃતિ
દૃમમ=સમ તથા દાનમ=મ–અમે હસીએ છીએ–સૂકામઃ પંચમી–-
હમ+3=હંસ૩, ૩–તે હસે–દૃસતુ
સુખ+==કુળ, મુળે તે સાંભળે–ળતુ . શ–––ટૂ+૩+નત=સંતો, સેતોતે હસતે-ડ્રનું
ક્યાંય આ નિયમ લાગતું નથી. જેમકે-ગારૂ માં આ નિયમ લાગેલ નથી, તથા ક્યાંય પ્રકારને મા પણ થાય છે. જેમકે-મુળા ને બદલે મુળra.
૪ના અને ૪૪ પ્રત્યય લાગ્યો હોય ત્યારે ધાતુના 2 કારને કાર થાય છે.
હૃ++7= =ા-હસે કે હસો-ત અથવા હૃહતુ ૨+૩+== – , , , , ,
જ્ઞા અને ટૂંક7 માં ધાતુને છેડે જ છે પણ લ નથી તેથી આ નિયમ ન લાગે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
