________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
અિંતમ મ=મિ, ફ્રિાઈમ હું લખું છું અથવા ચાહું છું–
लिखामि अथवा लेसि દોમિ માં છે. એ જ નથી તેથી આ ન થાય.
રૂ ૨ મો-સુ–મે વા દ્રારા પહેલા પુરુષના બહુવચનના મો, મુ અને મ પ્રત્યય લાગ્યા હોય ત્યારે ન કારાંત ધાતુના છેડાના વા ને વિકલ્પ થાય છે અને હું પણ વિકલ્પ થાય છે.
મળ-+ગ+મ =મામી, મામી, મનમો- અમે ભણીએ છીએ-મનામઃ મ-++મુ=મળમુ, મળામુ, મળિયું- , , , , મા +મ=મળમ, મળામ, મળમ-
, , , ૮૫૩૧૫૮ ના નિયમ વડે જ્યારે ધાતુના છેડાના નો g થાય ત્યારે મનો, મળમું, મન એવાં રૂપો થાય છે.
કામો, દ્રોમો-–એ બને રૂપમાં ધાતુને છેડે મ નથી તેથી આ નિયમ ન લાગે.
જે ૧૮ રાઉદ્દા જ્યારે જ પ્રત્યય લાગે છે ત્યારે તેની પૂર્વના મને રૂ કરી દેવો. દુ ર્ત= +=ાં -હસાયું–તમ્ વક્રમ+= +=પઢિાં-ભણાયું–ટિતમ
મ+તૈ=ા+ફૅનમ=ાતિમં–હસાવાયું–હાસિતમ્ પ+અ+d= +==ાહિj –ભણાવાયું-ઘાટિતમ્
તે ઉપરથી કાર્ય અને નત ઉપરથી નય રૂપ સિદ્ધ કરવાનાં છે. તેમાં આ નિયમ લાગતો નથી.
સાથે, હુક, દૃર્થ માં # ની પહેલાં એ નથી તેથી આ નિયમ ન લાગે.
સાથું ધ્યાન કર્યું –ાતમ્ હું એટલે કુતમ્ અવાજ. દૂકાં મૃત–થયું-હિંદી દૃબા અથવા મથા.
एत् च क्त्वा-तुम्-तव्य-भविष्यत्सु ।।८।३।१५७॥ સંબંધક ભૂતકૃદંતને કરવા, હેત્વર્થ કૃદંતનો તુન્ અને વિધ્યર્થ કૃદંતને તવ્ય તથા ભવિષ્યત કાળના પ્રત્યય લાગ્યા હોય ત્યારે ધાતુના મને રૂ થાય છે અને પણ થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
