________________
૧૬૪]
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
મા ---સદ્+ગા=સદ્દારો-રાવાન—શબ્દવાળે! નટા+ગા=નાહો-ગટાવાન્-જટાવાળેા ટા+ગ=કાજો-દાવાનું—શાવાળા સપ્ ર્સ+બા=સાહો-રસવાન—–રસાળ, રસવાળા ગોદ્દા+મા=નોદ્દાહો-ચોĂાવાન—જયાનાવાળા–દેદીપ્યમાન
વંત
-ધ+વંત=ળવતો-ધનવાન-ધનવંત-ધનવાળા
મત્તિ+વંત=મત્તિવ તો-મત્તિમાન-ભક્તિવાળેા અથવા ભાતવાળા
ભાતીગળ
મંત--હનુ+મંત=હનુમંતો-હનુમાન—હનુમાન
સિરિ+મંત=સિરિમંતો-શ્રીમાન—શ્રીમાન લક્ષ્મીવાળા ધનવાન
પુ+મંત=પુળમંતો-પુયવાન-પુણ્યવાળા-પુણ્યશાળી ર્જ્ઞ---*+ H=71ાથવાન-કાવ્યવાળા કવિ
માન+ફ્ત્ત=માળો-મારવા-માનવાળા
ક્{q+ફર=વ્વિરો-ચવાનું-મ -ગવ વાળા દા+૨=રદ્દિો-રેલાવાન-ખાવાળા
મા+મધળમળો-ધનવાન-ધનવાળો
સોદા+મળ-સોદામનો-સેાહામણું!-શાભાવાળેા
કેટલાક વૈયાકરણેા તુને બદલે મા પ્રત્યય વાપરે છે. દૂનુ+મા=જૂનુમા—
હનુમાન
સસ્કૃતમાં જેમ મતુ વપરાય છે તેમ એ જ અર્થમાં ફનૂ તથા વગેરે પ્રત્યયે વપરાય છે.
જેમકે—ન—નિન્=ધરી-ધનવાળા-ધની-ધણી
-ઞ +36=ચિત્ર:-અર્થવાળા વગેરે રૂપા સમજવાં.
આ નિયમ તે। માત્ર મતુ માટે જ છે, બીજા ફન, વગેરે પ્રત્યયા માટે નથી. ખીજા પ્રત્યયે। સૌંસ્કૃતની માફક સમજી લેવાના છે અને તે ખીજા પ્રત્યયેાને પ્રાકૃતમાં વાપરતાં તે તે પ્રત્યયામાં પ્રાકૃતના નિયમ પ્રમાણે ફેરફાર કરી લેવાતે છે. મત્વ પ્રત્યયાનું પ્રકરણ આ, હેમચંદ્રે !તે કરેલ સિદ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન ગામના વ્યાકરણમાં ૭ાા૧ થી ારા૭૪ સુધી છે. સંસ્કૃતમાં મત્તુ ઉપરાંત—
ફૂજી–સાહિ:—શાળાવાળા, પ્રશિષ્ઠ:-પ્રજ્ઞાવાળા .—ગટા:જટાવાળા, વાચા:વાચાળ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
