________________
લઘુવૃત્તિ-તૃતીય અધ્યાય-પ્રથમ પદ
Y૦૧
ૌ: ૨ પ્રસ વૃાર =ગ્રુજારવ –ઉત્તમ ગાય અથવા ઉત્તમ બળદ. ૌઃ ર અસો ના =જોનાT:- . . . * * : પ્રસૌ =
ગોર: , , , , મુસીનો નાદ સારી ફણાવાળો નાગ–અહીં પૂજ જણાતી નથી. આ શબ્દ માત્ર નાગની જાતિને સૂચક છે, એ જાતિમાં સારી ફણ હેવી' એ સ્વાભાવિક છે પણ કોઈ ઉત્તમતાનું સૂચક નથી. એ ૩ ૧ ૧૦૮
તા-જતન ગારિફને છે રૂ. ? ! ૨૦૨ ..
જાતિવાચક નામ સાથે કાર અને જતન નામે સમાસ પામે, જે જાતિવિષયક-જાતિસંબંધી પ્રશ્ન જણાતો હોય અને સમાસ પામના નામે વચ્ચે અર્થની સંગતિ હે ય તે તથા તે નામે સરખી વિભક્તિવાળાં હેય તો. તે તપુરુષ કર્મધારય કહેવાય.
વાતઃ મ =ાતરી-કેણ કઠ ગોત્રનો છે ?
વાતઃ મસી માર્ઝક્વ=તમાર્ચ -કેણ ગાગ્યે ગોત્રને છે ? વાત: ગુર:-કો શુકલ છે ? વાતમો મન્તા-કણ જનારે ?
આ બંને પ્રગોમાં જાતિપ્રશ્ન નથી પણ પેલામાં ગુણનો પ્રશ્ન છે અને બીજામાં ક્રિયાને પ્રશ્ન છે, તેથી આ નિયમ ન લાગે
|| ૩ ૧ ૧૦૭ છે રૂ. ૨ | ?? | વિમ્ એવું નામ, નિંદાવાચી નામ સાથે અને અર્થની સંગતિ તથા સમાન વિભક્તિ હોય તે સમાસ પામે, તે તપુરુષ કર્મધારય કહેવાય.
હો જગા=રાણા-જે પ્રજાની રક્ષા ન કરે એ કોણ રાજા ?
થો નૌ =શિૌર-જે ભાર વહન ન કરે એ કે બળદ ? છે રાગો તત્ર–ત્યાં કેણ રાજા છે? –અહીં માત્ર પ્રશ્ન છે, નિંદા નથી.
- ૩ ૧ ૧૧૦ | पोटा-युवति-स्तोक-कतिपय-गृष्टि-धेनु-वशा-वेहद्-बष्कयणी-प्रवक्त
શોતિય-ધ્યાય-પૂર્તિ-સંસારૈઃ || રૂ. ૨ ૨૨૨ .
સમાસ પામનારનું નામ વચ્ચે પરસ્પર અર્થની સંગતિ તથા સમાન વિભક્તિ જણાતી હોય તો જાતિવાચી નામ, વોટા, યુતિ, સ્તો, તિથિ,
૨૬
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
