________________
શાસ્ત્રોને અપ્રમાણ ઠરાવવા આપણા પૂર્વપુરુષોએ તકશાસ્ત્રો દ્વારા જે પ્રયત્ન કરેલ છે, તેનું પરિણામ ભારે ભયંકર આવેલું છે. એકબીજા વચ્ચે આપણુમાં દુષબુદ્ધિ પેદા થયેલી છે, સંગઠન જતું રહેલ છે, એકબીજાને ધર્મ દ્વારા ઓળખવાની વૃત્તિ સમૂળગી નાબૂદ થઈ ગયેલ છે, વધારે શું કહેવું? આવડા મોટા ગુજરાત દેશમાં વૈદિક પરંપરાના કઈ પડિતને જઈને પૂછો, કે આપ જૈન અને બૌદ્ધ ધર્મ વિશે ખરી હકીકત કેટલી કહી શકે એમ છો ? એ જ રીતે જૈનપરંપરાના કોઈ આચાર્યને જઈને પૂછે, કે આપ વૈદિક પરંપરા વિશે ખરો પરમાર્થ કેટલે બતાવી શકો છો? તો મારી ખાતરી છે, કે આનો ઉત્તર આપનારો કાઈ જ મળવાનો નથી. આપણે દેશમાં બૌદ્ધપરંપરાનો તો પ્રચાર નથી; એટલે એ વિશે શું લખવું? આખા દેશની વાત એક કેરે મૂકે, એક જૈન અને બ્રાહ્મણ જ્યાં શાખ પાડોશી તરીકે રહેતા હોય, ત્યાં પણ તેઓ એક બીજાના ધર્મને કશો પરિચય સાધતા હતા નથી, સાધતા હોય તો પરસ્પર ઘણા કે તિરસ્કારની લાગણી જ; ક એ વૈદિક પંડિત છે, કે જેણે જૈન શાસ્ત્રો પરમાર્થબુદ્ધિથી વાંચવા પ્રયત્ન કર્યો હોય અને કયો એ જૈન સૂરિ છે, કે જેણે સભાવ સાથે વૈદિક ગ્રંથ વાંચ્યા હોય? ગીતાજી જેવું પ્રસિદ્ધ પુસ્તક પણ જૈન સૂરિઓ વાંચવા આદર ન રાખે અને ઉત્તરાધ્યયન જેવાં પ્રસિદ્ધ જૈન પુસ્તકને વાંચવાને આદર બ્રાહ્મણ પંડિત ન રાખે, ત્યાં સુધી એક બીજા ધર્મને ખરો પરિચય સધાવો કઠણ છે. એમ ન થાય ત્યાં સુધી અહિંસાધર્મનું પાલન પણ અશક્ય છે. કમનસીબ છે આપણું દેશનાં, કે જેના સાહિત્યમાં નિત્યરના સમાસવાળા ઉદાહરણમાં “ગ્રાહ્મશ્રમનકૂ” નું ઉદાહરણ હજુ પણ વિદ્યમાન છે, અને ભાષામાં પણ “જોગી જતિને વેર” વાળી કહેવત શામળભદની વાણીમાં ઊતરી છે. આવી ભારે દુઃખદાયી પરિસ્થિતિ વચ્ચે સર્વધર્મ સમભાવની પ્રવૃત્તિ માટે ભારે પ્રયત્ન કરવો રહ્યા. આપણે સૌએ ખાસ યાદ રાખવાનું છે, કે સર્વધર્મસમભાવ સધાયા વિના આપણું પિતાનાં ધર્માનુષ્ઠાનની પણ સાધના ખરી રીતે અટકી પડી છે; ભલે મંદિરમાં ઘંટ વાગે, શંખે કંકાય કે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org