________________
પ્રકીર્ણ વગ
પ્રવૃત્તિને કરે છે, તે ઉદ્ધૃત અને પ્રેમાદવાળા પુરુષના દેખનાં ઝરણાં વધ્યે જાય છે. ૩
6
આ કાયા દ્વેષ।થી ભરેલી છે” એ જાતની જેમની સ્મૃતિ સદા તાજી હેાય છે, તેએ નહિ કરવાની પ્રવૃત્તિને અડતા નથી અને કરવા જેવી પ્રવૃત્તિમાં નિર્તર સાવધાન રહે છે. એવા સાવધ તથા શુદ્ધ સમજવાળા તે પુરુષાનાં દેાષનાં ઝરણાં સુકાઈ જાય છે. ૪
'
તૃષ્ણારૂપ મા અને અહંકારરૂપ ખાપને હણીને, ‘ બધું ય
નરે
* ધમ્મપદના
આ બન્ને શ્લેăા અતિ વિલક્ષણુ છે. આખા ગ્રંથમાં અહિંસા ’ઉપર વિશેષ ભાર મૂકવામાં આવેલા છે અને હિંસાને દુર્ગાંતિ આપનારી બતાવેલી છે, તેમ છતાં માબાપને અને ખીજાએને હણનારા બ્રાહ્મણુને આ શ્લાર્કમાં અદુઃખકારક કહેલા છે, તેને શી રીતે સંગત સમજવુ ? · આખા ગ્રંથની પૂર્વાપર સંગતિ જોતાં અહીં હિંસાના અ` ધ એસે એવુ નથી; તેથી જ આ Àાકમાં જણાવેલા માતા, પિતા, રાજા, ક્ષત્રિય, શ્રોત્રિય અને રાષ્ટ્ર તથા તેના તમામ અનુચરા—એ બધા શબ્દો તેના વાચ્યા માંપ્રસિદ્ધ અર્થમાં લેવાના નથી; પરંતુ જેમ આધ્યાત્મિક ભાષામાં લાક્ષણિક રીતે વન' શબ્દ . તૃષ્ણા 'ના દ્યોતક છે, અને જાળ’ શબ્દ ‘પ્રપંચ' ઘોતક છે, તેમ અહીં ‘માતા' શબ્દ ‘તૃષ્ણા’ના, ‘પિતા” શબ્દ ‘ અહંકાર 'ના, ‘રાજા' શબ્દ અમુક પ્રકારની મિથ્યા ૩૯૫નાઓ'ને અને 'રાષ્ટ્ર' તથા અનુચર શબ્દ ‘નિત્યવાસના' અને બીજા દાષા'તા સૂચક છે એમ સમજવાનુ` છે. શબ્દોના વાચ્યા અને લાક્ષણિક અથ બન્ને જુદા જુદા પ્રકારના હાય છે એ વાત સુપ્રતીત છે. આપણી ભાષામાં કાઈ સુંદર વચને'ને આપણે લાક્ષણિક રીતે ‘મધ’ કે અમૃત' કહીએ છીએ, તેમ કાઈ ગાખણિયા રટાઉ પડિત'ને આપણે પાપટ *
"
"
"
.
૧. ૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
