________________
૭૦.
સાધુસામય્યદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧૪ વળી પૂર્વપક્ષી સંકલ્પિત પિંડને અગ્રાહ્ય સ્વીકારવામાં આવે તો ભિક્ષા ગ્રહણનો અસંભવ છે. એ પ્રકારનો બીજો દોષ બતાવે છે –
નવ .... દ્રવ્યમ્ II અને દાનકાળની પૂર્વે દેયપણાની બુદ્ધિથી અસંકલ્પિત એવો પિંડ આપવા માટે શક્ય નથી, એ પ્રમાણે પણ જાણવું. ૧૪
કાન્વિતપિસ્યાણધિત્વે - અહીં ‘સર’ થી એ સમુચ્ચય થાય છે કે કૃત, કારિત પિંડનું તો અગ્રાહ્યપણું સ્વીકારાય છે, પરંતુ સંકલ્પિત પિંડનું પણ અગ્રાહ્યપણું સ્વીકારાયે છતે સદ્ગૃહસ્થોના ઘરમાં સાધુને ભિક્ષા ઘટશે નહિ.
રૂત્ય દ્રવ્યમ્ - અહીં ‘વ’ થી એ સમુચ્ચય થાય છે કે સાધુના અર્થે સંકલ્પ કરીને બનાવાયેલો સંકલ્પિત પિંડ ગ્રહણ કરીએ તો તો સગૃહસ્થોને ત્યાં સાધુને ભિક્ષા ઘટે નહિ, એ તો જાણવું, પરંતુ દાન આપવા પૂર્વે દેવત્વબુદ્ધિથી અસંકલ્પિત પિંડ ગ્રહણ કરવો જોઈએ, એમ કહીએ તો અસંકલ્પિત પિંડ આપવો શક્ય નથી, એ પણ જાણવું. ભાવાર્થ :
શ્લોક-૧૩માં, સાધુએ સંયમવૃદ્ધિ અર્થે અકૃત, અકારિત અને અસંકલ્પિત પિંડ ગ્રહણ કરવો જોઈએ, એમ બતાવ્યું. ત્યાં કોઈ શંકા કરે છે કે સંકલ્પિત પિંડના બે અર્થ થઈ શકે.
(૧) પાક કરતાં પૂર્વે ભિક્ષાચરાદિને આપવાનો સંકલ્પ, (૨) દાન આપતાં પૂર્વે દયત્વબુદ્ધિથી આપવાનો સંકલ્પ.
આ બંને વિકલ્પોમાંથી પ્રથમ વિકલ્પ પ્રમાણે અસંકલ્પિત પિંડ સાધુએ ગ્રહણ કરવો જોઈએ, એમ કહેવામાં આવે તો, શોભન બ્રાહ્મણાદિ અગારીઓના ઘરમાં સાધુને ભિક્ષા ઘટે નહિ; કેમ કે શોભન બ્રાહ્મણાદિ હંમેશાં માત્ર પોતાના ઉદર પૂરતી પાકાદિ પ્રવૃત્તિ કરે નહિ, પરંતુ પોતાના માટે અને ભિક્ષાચરાદિના દાનના સંકલ્પથી પાક કરે છે; કેમ કે દેવતા, પિતા, અતિથિ અને ભર્તવ્યના પોષણ પછી શેષ ભોજન કરવું એ ગૃહસ્થોનો ધર્મ છે.
આનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે જે ગૃહસ્થો આજીવિકા પૂરતું જ કમાઈ શકે છે, તેમને છોડીને જે ગૃહસ્થો કાંઈક વૈભવવાળા છે, તેમનો ગૃહસ્વધર્મ છે કે પોતાના ઈષ્ટદેવતા અર્થે પાક કરે અને દેવતાને ભોજનનો થાળ અર્પણ કરે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
