________________
૪૪
સાધુસમસ્યદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૯ (૩) ત્રીજા પ્રકારના સાધુ તત્ત્વસંવેદનજ્ઞાન પામ્યા પછી કોઈક પ્રકારના પ્રમાદના બળથી કે અતત્ત્વના અભિનિવેશના બળથી ગુણસ્થાનકથી પાત પામે છે અને ફરી ગુણસ્થાનકને પ્રાપ્ત કરવા માટે અભિમુખ સંવેગનો ભાવ ઉત્પન્ન થઈ શકે તેમ નથી માટે સંયમની ક્રિયાથી તેમનામાં તત્ત્વસંવેદનજ્ઞાન પ્રગટ થઈ શકતું નથી. તેથી તે સાધુ બાહ્યથી સાધ્વાચાર પાળે છે, તોપણ તત્ત્વસંવેદનજ્ઞાનથી પતિત છે. all અવતરણિકા :
શ્લોક-૧માં સાધુને જ્ઞાનીભાવ, ભિક્ષભાવ અને વિરક્તભાવ હોય છે, તેમ બતાવ્યું. ત્યારપછી સાધુના જ્ઞાનીભાવને બતાવવા અર્થે શ્લોક-૨ થી ૮ સુધી ત્રણ પ્રકારના જ્ઞાનનું સ્વરૂપ બતાવ્યું અને ત્રીજા તત્ત્વસંવેદનજ્ઞાનવાળા સાધુ જ્ઞાનીભાવવાળા છે તેમ બતાવ્યું. હવે જ્ઞાનથી જ્ઞાનીભાવવાળા એવા સાધુ ભિક્ષાથી જીવનનિર્વાહ કરે છે, તેથી તેઓ ભિક્ષુ કહેવાય છે. માટે સાધુનો ભિક્ષભાવ બતાવવા અર્થે ત્રણ પ્રકારની ભિક્ષાનું સ્વરૂપ ગ્રંથકારશ્રી બતાવે છે – શ્લોક :
त्रिधा भिक्षापि तत्राद्या सर्वसम्पत्करी मता ।
द्वितीया पौरुषघ्नी स्यावृत्तिभिक्षा तथान्तिमा ।।९।। અન્વયાર્થ :
મિક્ષપ=ભિક્ષા પણ ત્રિઘાનંત્રણ પ્રકારની છે. તત્ર તેમાંeત્રણ પ્રકારની ભિક્ષામાં સાધા=પહેલી સર્વસમ્પરી મતા=સર્વસંપન્કરી કહેવાયેલ છે. દ્વિતીયા બીજી પૌરુષMી પૌરુષથ્વી છે તથા=અને કન્તિમાં ત્રીજી વૃત્તિમક્ષા= વૃત્તિભિક્ષા ચા–છે. III શ્લોકાર્થ :ભિક્ષા પણ ત્રણ પ્રકારની છે. તેમાં ત્રણ પ્રકારની ભિક્ષામાં, પહેલી સર્વસંપન્કરી કહેવાયેલ છે, બીજી પૌરુષની છે અને અંતિમeત્રીજી વૃત્તિભિક્ષા છે. IIII
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
