Page Text
________________
સાધુસામર્થ્યાત્રિશિકા/શ્લોક-૭
૩૫ અપ્રમાદભાવથી મોહના ઉમૂલન માટે યત્ન કરે છે. આથી ક્વચિત્ તેઓ શાસ્ત્રવિધિ અનુસાર નદી ઊતરતા હોય તોપણ તેઓની પ્રવૃત્તિ નિરવદ્ય છે, અને શાસ્ત્રવિધિ અનુસાર પડિલેહણાદિ કરતા હોય તોપણ નિરવદ્ય પ્રવૃત્તિ છે, અને અંતરંગ રીતે મોહના ઉન્મેલનને અનુકૂળ સંપૂર્ણ નિરવદ્ય એવો સમતાનો ભાવ તેમને વર્તે છે, તેથી બાહ્ય પ્રવૃત્તિ ક્વચિત્ ન હોય તોપણ અંતરંગ નિરવદ્ય પ્રવૃત્તિ વર્તે છે. વળી તે સાધુ ક્વચિત્ પ્રમાદને વશ થઈને પડિલેહણાદિ પ્રવૃત્તિ કરતા હોય તો તે પ્રવૃત્તિ સાવદ્ય બને છે, અને બાહ્યપ્રવૃત્તિ ન કરતા હોય અને અંતરંગ રીતે સમભાવની વૃદ્ધિને અનુકૂળ ઉદ્યમ ન હોય, પરંતુ પ્રમાદ વર્તતો હોય, તો અતિચારસ્વરૂપ સાવદ્ય પ્રવૃત્તિ પણ મુનિને સંભવે છે.
અહીં કોઈ પ્રશ્ન કરે કે સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ નિરવઘ પ્રવૃત્તિ કરી શકતા નથી, તેનું કારણ ચારિત્રમોહનીય કર્મવિશેષ પ્રતિબંધક છે, અને મુનિ નિરવદ્ય પ્રવૃત્તિ કરી શકે છે, તેનું કારણ ચારિત્રમોહનીય કર્મવિશેષ પ્રતિબંધક નથી. માટે મુનિનું જ્ઞાન અને સમ્યગ્દષ્ટિ જીવનું જ્ઞાન જુદું છે, તેમ ન સ્વીકારીએ તો શું વાંધો છે ? વળી તે રીતે મિથ્યાષ્ટિ જીવ નિષ્કપ પાપપ્રવૃત્તિ કરે છે, તેમાં પણ સકંપ પાપપ્રવૃત્તિ કરવામાં પ્રતિબંધક એવું દર્શનમોહનીય કર્મ છે, માટે તેઓ નિષ્કપ પાપપ્રવૃત્તિ કરે છે. તેથી જ્ઞાનના ત્રણ ભેદો ન સ્વીકારીએ અને જ્ઞાન બધા જીવોનું સમાન છે, ફક્ત કર્મવિશેષ પ્રતિબંધક હોવાને કારણે પ્રવૃત્તિનો ભેદ થાય છે, તેમ સ્વીકારીએ તો શું વાંધો છે? તેથી ગ્રંથકારશ્રી કહે છે -
પ્રવૃત્તિમાં કર્મવિશેષનું પ્રતિબંધકપણું પણ પ્રવૃત્તિના કારણભૂત એવા જ્ઞાનરૂપ હેતુમાં વિશેષનું વિઘટન કર્યા વગર પ્રવૃત્તિનો ભેદ કરાવી શકે નહિ. તેથી પ્રવૃત્તિ માટે કર્મવિશેષને પ્રતિબંધક સ્વીકારીએ તોપણ અજ્ઞાનાદિ ત્રણ પ્રકારના જ્ઞાનભેદો સ્વીકારવામાં કોઈ વિરોધ નથી.
આશય એ છે કે દર્શનમોહનીયકર્મને સકંપ પાપપ્રવૃત્તિ કરવામાં પ્રતિબંધકરૂપે સ્વીકારીએ અને ચારિત્રમોહનીયકર્મને નિરવદ્ય પ્રવૃત્તિ કરવામાં પ્રતિબંધક સ્વીકારીએ તોપણ મિથ્યાષ્ટિની, સમ્યગ્દષ્ટિની કે ચારિત્રીની પ્રવૃત્તિ પ્રત્યે જ્ઞાન હેતુ છે; અને તે ત્રણેના જ્ઞાનમાં કોઈ ભેદ ન હોય તો તે ત્રણેની પ્રવૃત્તિમાં જે નિષ્કપ પાપપ્રવૃત્તિ, સકંપ પાપપ્રવૃત્તિ અને નિરવદ્ય પ્રવૃત્તિરૂપ ભેદો પડે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004666 |
| Book Title | Sadhusamagraya Dvantrinshika |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 154 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Discourse, & Yoga |
| File Size | 6 MB |