Sadhusamagraya Dvantrinshika

SR No.: 004666
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2007
Total Pages: 154
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Discourse, & Yoga
File Size: 6 MB

Page 32

સાધુસાધ્યદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨ જીવનો, પરિણામ, અર્થાત્ અનુષ્ઠાનવિશેષથી સંપાઘ એવો જીવનો પરિણામ વિદ્યમાન છે જે જ્ઞાનમાં, તે આત્મપરિણામવાળું જ્ઞાન છે.
અહીં અનુષ્ઠાનવિશેષથી ગ્રંથિભેદને અનુકૂળ અનુષ્ઠાનવિશેષ ગ્રહણ કરવાનું છે. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે કોઈ જીવ તત્ત્વશ્રવણથી ગ્રંથિભેદ કરતો હોય તો તે જીવ માટે તત્ત્વનું શ્રવણ અનુષ્ઠાનવિશેષ છે. વળી કોઈ જીવ ભગવદ્ભક્તિથી ગ્રંથિભેદ કરતો હોય તો તે જીવ માટે ભગવદ્ભક્તિ અનુષ્ઠાનવિશેષ છે. તેથી જે અનુષ્ઠાનથી ગ્રંથિભેદને અનુકૂળ વ્યાપાર ઉલ્લસિત થાય તે અનુષ્ઠાનવિશેષ કહેવાય, અને આવા અનુષ્ઠાનવિશેષથી સંપાદ્ય જીવનો પરિણામ જે જ્ઞાનમાં પ્રાપ્ત થાય તે જ્ઞાનમાં ભગવાનના વચનાનુસાર યથાર્થ તત્ત્વનો પ્રતિભાસ હોય છે. તે પ્રતિભાસ ક્વચિત્ વિસ્તૃત બોધવાળો હોય છે તો ક્વચિત્ સંગ્રહાત્મક બોધવાળો હોય છે.
આવા પ્રકારનો પરિણામ જીવને થાય ત્યારે તે બોધમાં પદાર્થ કેવો દેખાય છે, તે સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે –
સમ્યક્ત્વના લાભથી પ્રયોજ્ય એવી વસ્તુની વિષયતા પદાર્થમાં પ્રાપ્ત થાય છે અર્થાત્ જીવને જ્યારે સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થાય છે ત્યારે પદાર્થ જે રીતે દેખાય છે તે રીતે આત્મપરિણામવાળા જ્ઞાનથી જીવને પદાર્થ દેખાય છે. માટે આત્મપરિણામવાળા જ્ઞાનથી આત્મકલ્યાણને અનુકૂળ એવા પદાર્થો અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિજીવને ઉપાદેયરૂપે ભાસે છે અર્થાત્ જિનપ્રતિમા, યોગમાર્ગને બતાવનારા યોગીઓ, યોગમાર્ગની પ્રવૃત્તિઓ અને યોગમાર્ગને બતાવનારાં શાસ્ત્રો ઉપાદેયરૂપે ભાસે છે.
વળી આત્મકલ્યાણમાં અવરોધ કરનારા અને સંસારના ભાવોની વૃદ્ધિને કરનારા એવા પદાર્થો અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ જીવને હેયરૂપે ભાસે છે અર્થાત્ સંસારની ભોગસામગ્રી કે રાગાદિની વૃદ્ધિ કરનાર એવા સ્ત્રી આદિ પદાર્થો હેયરૂપે ભાસે છે. (૩) તત્ત્વસંવેદનજ્ઞાનનું સ્વરૂપ :
ત્રીજા પ્રકારનું જ્ઞાન તત્ત્વસંવેદનજ્ઞાન છે. આ ત્રીજા પ્રકારના જ્ઞાનમાં ‘તત્ત્વ' શબ્દનો અર્થ પરમાર્થ છે, “સમ્'નો અર્થ સમ્યકુ છે અને વેદનનો અર્થ બોધ છે અર્થાત્ સમ્યક્ પ્રવૃત્તિ અને સમ્યગુ નિવૃત્તિથી વેદ્ય એવો બોધ છે. તેથી