________________
સાધુ સામર્થ્યદ્વાત્રિશિકા/શ્લોક-૨ મહાત્મામાં જ્ઞાનીભાવ છે.
(૨) ભિક્ષાથી ભિક્ષુભાવ :- સંયત એવા મહાત્માઓ સર્વ કલ્યાણનું કારણ બને એવી સર્વસંપન્કરી ભિક્ષાને ગ્રહણ કરનારા છે. માટે તેઓમાં ભિક્ષાથી ભિક્ષુભાવ છે.
(૩) વૈરાગ્યથી વિરક્તભાવઃ- સંયત એવા મહાત્માઓને સંસારના પદાર્થોનો યથાર્થ બોધ થવાને કારણે સંસાર પ્રત્યે વૈરાગ્યભાવ છે. તેથી તેઓમાં વૈરાગ્યથી વિરક્તભાવ છે.
આ રીતે સંયત એવા મહાત્માઓને (૧) જગતના પદાર્થોનું યથાર્થ જ્ઞાન હોવાને કારણે તત્ત્વસંવેદનરૂપ સમ્યજ્ઞાન છે, (૨) ભિક્ષુભાવ હોવાને કારણે નિર્દોષ ભિક્ષાવૃત્તિરૂપ સમ્યકપ્રવૃત્તિ છે અને (૩) વિરક્તભાવ હોવાને કારણે જગત પ્રત્યે નિર્લેપતા છે. માટે તેઓમાં પૂર્ણ ધર્મ વર્તે છે, માટે સાધુમાં પૂર્ણધર્મરૂપ સમગ્રપણું છે. આવા અવતરણિકા :
શ્લોક-૧માં કહ્યું કે સંયત એવા મહાત્માને જ્ઞાન દ્વારા જ્ઞાનીભાવ છે. તેથી તેઓને કેવા પ્રકારનું જ્ઞાન છે તેનો બોધ કરાવવા માટે ત્રણ પ્રકારના જ્ઞાનનું સ્વરૂપ શ્લોક-૨ થી ૮ સુધી ગ્રંથકારશ્રી બતાવે છે – શ્લોક - विषयप्रतिभासाख्यं तथात्मपरिणामवत् ।
तत्त्वसंवेदनं चेति त्रिधा ज्ञानं प्रकीर्तितम् ।।२।। અન્વયાર્થ
વિષયપ્રતિમાસā=વિષયપ્રતિભાસનામવાળું, તથા=અને માત્મપરામવત્ર આત્મપરિણામવાળું તત્ત્વસંવેદન અને તત્વસંવેદનવાળું તિ એ પ્રમાણે ત્રિધા= ત્રણ પ્રકારે જ્ઞાનં=જ્ઞાન પ્રદર્તિતકહેવાયેલું છે. રા. શ્લોકાર્ચ - વિષયપ્રતિભાસનામવાળું, આત્મપરિણામવાળું અને તત્ત્વસંવેદનવાળું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org