________________
୧୪
ભાવાર્થ :
કોઈ ગૃહસ્થ યતિ માટે પાકક્રિયા કરતો હોય અને તે પાકક્રિયાની નિષ્ઠા યતિ અર્થે કરાયેલી હોય, તો તે ક્રિયા યતિ અર્થે પ્રાણીના આરંભના પ્રયોજનવાળી ચેષ્ટા છે; અને સંયમની શુદ્ધિના અર્થી સાધુ આધાકર્મિક કુલના પરિત્યાગાદિપૂર્વક ભિક્ષાગ્રહણ કરતા ન હોય તો ગૃહસ્થની તે પ્રાણીના આરંભની પ્રવૃત્તિ સાધુના સામર્થ્યનો ઘાત કરનારી છે અર્થાત્ સાધુની ગુણશ્રેણીને હાનિ કરનારી છે. II૨૦ વિશેષાર્થ :
સાધુસામગ્ઝદ્વાત્રિંશિકા/શ્લોક-૨૦
અહીં વિશેષ એ છે કે ગૃહસ્થો ભક્તિના આશયથથી સાધુ માટે પાકાદિની ક્રિયા કરતા હોય તેવું જાણવા છતાં, કોઈ સાધુ તે ગૃહસ્થે સાધુ માટે પાકાદિ ક્રિયા કરી છે કે નહિ તે જાણવા માટે યત્ન ન કરે અને ભિક્ષા ગ્રહણ કરે, તો ગૃહસ્થના આરંભમાં સાધુને અનુમતિનો પરિણામ વર્તે છે. તેથી સાધુ બાહ્ય સર્વ ક્રિયાઓ શાસ્ત્રાનુસારી કરતા હોય અને શાસ્ત્રવચનથી આત્માને ભાવિત કરતા હોય અને સ્થૂલબુદ્ધિથી સમભાવની વૃદ્ધિમાં પણ ઉદ્યમ કરતા હોય, તોપણ ગૃહસ્થના આરંભ-સમારંભ પ્રત્યે ઉપેક્ષાભાવ હોવાથી તે સાધુને પરમાર્થથી સમભાવની વૃદ્ધિ નથી, પરંતુ સમભાવને અનુકૂળ ઉદ્યમમાં હાનિ છે.
વળી કોઈ સાધુ ચારિત્રની શ્રેણીમાં હોય, આમ છતાં કોઈક વખત આરંભ દોષના પરિહાર માટે યત્ન ન કરે તો ગુણશ્રેણીના અધોકંડકમાં જાય છે, અને તે દોષથી નિવર્તન ન પામે તો સંયમની ગુણશ્રેણીથી બહાર જાય છે. તેથી જેમ વિશુદ્ધ પિંડના ગ્રહણની ક્રિયા ઉત્તરોત્તર સમભાવની વૃદ્ધિ દ્વારા સાધુના સમગ્રભાવનું કારણ છે, તેમ વિશુદ્ધ પિંડની ઉપેક્ષા સમભાવની હાનિ દ્વારા ગુણશ્રેણીના પાતનું કારણ છે. I॥૨૦॥
અવતરણિકા :
શ્લોક-૧માં કહ્યું કે સંયત મહાત્મા જ્ઞાનથી જ્ઞાનીભાવવાળા છે, ભિક્ષાથી ભિક્ષુભાવવાળા છે અને વૈરાગ્યથી વિરક્તભાવવાળા છે, અને તે કથનના ક્રમ પ્રમાણે પ્રથમ કયા જ્ઞાનથી જ્ઞાનીભાવ છે, તે બતાવવા માટે ત્રણ પ્રકારનાં જ્ઞાન કહ્યા અને પછી બતાવ્યું કે તત્ત્વસંવેદન નામના જ્ઞાનથી સંયત મહાત્મા જ્ઞાનીભાવવાળા છે. ત્યારપછી કઈ ભિક્ષાથી ભિક્ષુભાવવાળા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
