________________
જિનભક્તિાસિંશિકા/શ્લોક-૧૯
૮૩ વળી પ્રતિમામાં રહેલ અસ્પૃશ્યસ્પર્શાદિપ્રતિયોગિક અનાદિસંસર્ગાભાવ બે પ્રકારનો પ્રાપ્ત થાય છે :
(૧) પ્રાગભાવરૂપ અને (૨) અત્યંતાભાવરૂપ. (૧) પ્રાગભાવરૂપ અનાદિસંસર્ગાભાવ -
જે પ્રતિમામાં પ્રતિષ્ઠા કર્યા પછી પ્રતિષ્ઠાધ્વંસની પ્રાપ્તિ છે, અને હજી કોઈ અસ્પૃશ્યનો સ્પર્શ તે પ્રતિમાને થયો નથી પરંતુ ભાવિમાં કોઈક અસ્પૃશ્યનો સ્પર્શ થવાનો છે, તે પ્રતિમામાં રહેલો અસ્પૃશ્યસ્પર્શાદિપ્રતિયોગિક અનાદિસંસર્ગાભાવ પ્રાગભાવરૂપ છે; કેમ કે પ્રતિષ્ઠા કર્યા પછી પ્રતિમાને કોઈ અસ્પૃશ્ય પુરુષે અત્યાર સુધી સ્પર્શ કર્યો નથી પરંતુ ભાવિમાં સ્પર્શ કરવાનો છે, તેનો પ્રાગભાવ અત્યારે વિદ્યમાન છે. (૨) અત્યંતાભાવરૂપ અનાદિસંસર્ગાભાવ :
જે પ્રતિમામાં પ્રતિષ્ઠા કર્યા પછી પ્રતિષ્ઠાધ્વંસની પ્રાપ્તિ છે, અને હજી કોઈ અસ્પૃશ્યનો સ્પર્શ તે પ્રતિમાને થયો નથી અને ભાવિમાં થવાનો નથી, તે પ્રતિમામાં રહેલો અસ્પૃશ્યસ્પર્શાદિપ્રતિયોગિક અનાદિસંસર્ગાભાવ અત્યંતભાવરૂપ છે; કેમ કે પ્રતિષ્ઠા કર્યા પછી આ પ્રતિમાને કોઈ અસ્પૃશ્ય પુરુષે અત્યાર સુધી સ્પર્શ કર્યો નથી અને ભાવિમાં સ્પર્શ કરવાનો નથી. માટે તેનો અત્યંતાભાવ છે.
વળી પ્રતિષ્ઠાધ્વસનું વિશેષણ પ્રતિષ્ઠાકાલીન યાવતુઅસ્પૃશ્યસ્પર્શાદિપ્રતિયોગિક અનાદિસંસર્ગાભાવ” કહ્યું, ત્યાં “પ્રતિયોગિક' શબ્દનો અર્થ સંબંધ થાય છે. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે પ્રતિષ્ઠાકાળથી માંડીને અસ્પૃશ્યના સ્પર્શાદિના સંબંધવાળો એવો અનાદિસંસર્ગાભાવ પ્રતિમામાં છે, અને સંસર્ગાભાવ એટલું કહેવામાં આવે તો કોઈ અસ્પૃશ્ય પુરુષ પ્રતિમાને સ્પર્શે ત્યારે તે અસ્પૃશ્યના સ્પર્શનો પ્રતિમા સાથે સંસર્ગ છે; પરંતુ અસ્પૃશ્ય પુરુષ પ્રતિમાને સ્પર્યા પછી પ્રતિમાથી દૂર જાય ત્યારે તે અસ્પૃશ્યના સ્પર્શનો સંસર્ગ પ્રતિમામાં નથી. તેથી જે પ્રતિમાને અસ્પૃશ્ય પુરુષે સ્પર્શ કરેલ છે, આમ છતાં અત્યારે અસ્પૃશ્યના સ્પર્શાદનો સંસર્ગ નથી, તે પ્રતિમાને પૂજ્ય સ્વીકારવાની આપત્તિ આવે. તેના નિવારણ માટે અનાદિસંસર્ગાભાવ કહેલ છે, માત્ર સંસર્ગાભાવ કહેલ નથી. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે જે પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યા પછી અસ્પૃશ્યનો સ્પર્શ થયો નથી,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org