________________
દેશનાદ્વાત્રિંશિકા/શ્લોક-૬
૧૭
અપેક્ષાવાળા મધ્યમઃ=મધ્યમ છે ત્ત્વતઃ=પંડિત સર્વવત્નેન=સર્વ યત્નથી શાસ્ત્રતત્ત્વ=શાસ્ત્રના તત્ત્વને પરીક્ષતે પરીક્ષા કરે છે. III1
શ્લોકાર્થ :
:
તે બાલાદિ શ્રોતાઓ મધ્યે જે લિંગમાં રત છે તે બાલ છે, વળી આચારને શોધનાર મધ્યમ છે, જ્યારે પંડિત સર્વ યત્નથી શાસ્ત્રતત્ત્વની પરીક્ષા કરે છે. 19
ટીકા ઃ
તવ્રુત્તિ-તંત્ર તેષુ-બાલાવિક્ષુ મધ્યે, નિì=હિામાત્રે, રતો વાન્તઃ, लिङ्गमात्रप्राधान्यापेक्षयाऽसदारम्भत्वात्, वृत्तान्वेषी तु वृत्तप्राधान्यापेक्षी तु बालापेक्षया मध्यमाचारत्वात्, यस्तु सर्वयत्नेन शास्त्रतत्त्वं परीक्षते स पण्डितः, तत्त्वतस्तस्य मार्गानुसारितयोत्कृष्टाचारत्वात् ।।६।।
મધ્યમ,
ટીકાર્ય :
तेषु માર્ગાનુસારિતયોત્કૃષ્ટાચારત્વાત્ ।। ત્યાં=તે બાલાદિ શ્રોતાઓ મધ્યે, લિંગમાં=લિંગમાત્રમાં રત બાલ છે–અવિવેકી છે.
.....
અહીં પ્રશ્ન થાય કે લિંગમાત્રમાં રત હોય તેને બાલ કેમ કહ્યો ? તેમાં હેતુ કહે છે -
લિંગમાત્રમાં પ્રાધાન્યની અપેક્ષા હોવાને કારણે અસદ્ આરંભપણું છે= બાહ્ય આચરણામાત્રમાં પ્રધાનપણે અપેક્ષા હોવાને કારણે બાલાદિનું અસદારંભપણું છે.
વળી વૃત્તાન્વેષી=વળી આચારના પ્રાધાન્યની અપેક્ષાવાળા, મધ્યમ છે; કેમ કે બાલતી અપેક્ષાએ મધ્યમ આચારપણું છે=બાલનો સ્થૂળ આચાર છે અને મધ્યમનો મધ્યમ આચાર છે.
વળી જે સર્વ યત્નથી શાસ્ત્રની પરીક્ષા કરે છે તે પંડિત છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે સર્વ યત્નથી શાસ્ત્રની પરીક્ષા કરે છે, તેને પંડિત અર્થાત્ બુદ્ધિમાન કેમ કહ્યો ? તેથી હેતુ કહે છે
Jain Education International
―
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
