Chaitanya Yatra Part 3

SR No.: 004654
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhanuvijay
Publisher: Satshrut Abhyas Vartul
Publication Year: 2009
Total Pages: 178
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Spiritual
File Size: 8 MB

Page 43

સાવલા ક્રિયા ન કરે, નથી કરતો, એમ નહીં, કરે છે પણ એ પુરુષાર્થ નથી, ક્રિયા છે. અને એ ક્રિયાથી પરિણામ બદલાશે એવું પણ નથી, આ સમજ તે પુરુષાર્થ. અને જે ઘટના ઘટે તેનો સંપૂર્ણ સ્વીકાર એટલે પ્રતિકાર નહીં, એટલે રાગ-દ્વેષ નહીંતે પુરુષાર્થ.
ખરેખર તો એવું છે કે ભાવની ચરમ સીમામાં ક્રિયા શાંત છે, ક્રિયા નથી, ક્રિયા થઈ શકતી નથી. ક્રિયા કરવી ને ક્રિયા કરવાનો વિકલ્પ બાધક છે.
જીવે તત્ત્વનિર્ણય સમ્યફ પ્રકારે કર્યો નથી અને સાધના કરી છે ત્યારે અશુભનો પરિહાર કરી શુભમાં ઊભો રહ્યો પણ સ્વરૂપમાં ન કર્યો અને કાં તો તત્ત્વનો નિર્ણય કર્યો, સમ્યફ પ્રકારે કર્યો, પણ સાધના ન કરી. એ કારણે સ્વાનુભવ ન થયો.
સમ્યક પ્રકારે તત્ત્વ નિર્ણય કર્યા વિના સાધના કરે તો શુભમાં અટકે અને તત્ત્વ નિર્ણય કર્યા બાદ સાધના ન કરે તો સ્વાનુભવથી વંચિત રહી જાય પણ એક વાત એ છે કે તત્ત્વ નિર્ણય યથાર્થ થયો જ હોય, તો સાધના કર્યા વગર રહી શકાય જ નહી.
ચિત્તમાં શુભ ભાવની ધારા વહે છે, એ અંતરની નિર્મળતા સૂચવે છે. ચિત્ત ભાવમળથી શુદ્ધ થાય તો ચિત્ત સ્વચ્છ થાય. સ્વચ્છ ચિત્તમાં શુભ ભાવની ધારા વહી શકે છે. પૂ.હરિભદ્રસૂરિએ કહ્યું છે; “ભાવમળથી ચિત્ત દૂષિત થાય છે, અશુદ્ધ થાય છે” એમાંથી અશુભની, અશુદ્ધની ધારા વહેતી થાય છે.
જયારે ચિત્તમાં અશુદ્ધની ધારા વહે છે, ત્યારે સમગ્ર ચેતના અશાંતિ અનુભવે છે. કારણ અશુભની ધારા સ્વરૂપથી દૂર લઈ જાય છે. જેટલા સ્વરૂપથી દૂર, એટલા શાંતિથી, સુખથી, સમાધાનથી, પ્રસન્નતાથી, સ્વચ્છતાથી, આનંદથી દૂર; અને અશાંતિની, દુઃખની, અસમાધાનની, વિષાદની નજીક.
ચિત્ત માપક યંત્ર છે. આપણી ચેતના કયા બિંદુ ઉપર છે, એનું માપ ચિત્તની ધારા ઉપરથી કાઢી શકાય. એટલે જ અત્યંત સૂક્ષ્મતાથી ચિત્તની ધારાનું નિરીક્ષણ કરતા રહેવું જોઈએ.
અનુગ્રહ અત્યંત સહજ છે, પુરુષના હૃદયમાં અખંડપણે નિરંતર અનુગ્રહનો પ્રવાહ વહેતો હોય છે. સાધકે તો પોતાની ચેતનાને તે ધારા સાથે જોડવાની જ રહે છે.
એ ધારા કેમ જોડાતી નથી? અહંકાર, મતાગ્રહ અને વિસંવાદી વિચાર, આનો પ્રબળ અવરોધ હોય છે. સાધકને બીજું બધું કરવું બહુ સહેલું છે, પણ આ ત્રણ અવરોધને દૂર કરવા અત્યંત મુશ્કેલ છે.
૩૪