________________
४५२] કષાયની વ્યાખ્યા.
[વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય ભાગ. ૨ आओव उवायाणं तेण कसाया जओ कसरसाया । जीवपरिणामरूवा जेण उ नामाइनियमोऽयं ॥२९७९।। नामं ठवणा दविए उप्पत्ति पच्चए य आएसे । रस-भाव-कसाए वि य परूवणा तेसिमो होइ ॥२९८०।। दुविहो दव्वकसाओ कम्मदब्बे य नो य कम्मम्मि । कम्मद्दब्बकसाओ चउबिहा पोग्गलाणुइया ॥२९८१।। सज्जकसायाइओ नोकम्मदबओ कसाओऽयं । खेत्ताइ समुप्पत्ती जत्तो प्पभवो कसायाणं ।।२९८२।। होइ कसायाणं बंधकारणं जं स पच्चयकसाओ । सद्दाइउ त्ति केई न समुप्पत्तीए भिन्नो सो ।।२९८३।। आएसओ कसाओ कइयवकयभिउडिभंगुरागारो । केई चित्ताइगओ ठवणाणत्थंतरो सोऽयं ॥२९८४।। रसओ रसो कसाओ कसायकम्मोदओ य भावम्मि । सो कोहाइ चउद्धा नामाइ चउविहेक्केक्को ॥२९८५॥ भावं सद्दाइनया अट्ठविहमसुद्धनेगमाईया । णाएसप्पत्तीओ सेसा जं पच्चयविगप्पा ||२९८६।। दुविहो य दव्बकोहो कम्मदब्बे य नोयकम्मम्मि । कम्मद्दब्बे कोहो तज्जोग्गा पोग्गला णुइया ॥२९८७॥ नोकम्मदब्बकोहो नेओ चम्मारनीलिकोहाई । जं कोहवेयणिज्जं समुइण्णं भावकोहो सो ॥२९८८।। माणादओ वि एवं नामाई चउबिहा जहाजोग्गं । नेया पिहप्पिहा वा सब्वेऽणंताणुबन्धाई ।।२९८९॥ जल-रेणु-भूमि-पव्ययराईसरिसो चउब्बिहो कोहो । तिणिसलया-कट्ठ-ट्ठियसेलत्थंभोवमो माणो ॥२९९०॥ मायावलेह-गोमुत्ति-मेढसिंग-घणवंसिमूलसमा । लोहो हलिद्द-खंजण-कद्दम-किमिरागसामाणो ॥२९९१।। पक्ख-चउमासे-वच्छर-जावज्जीवाणुगामिणो कमसो ।
देव-नर-तिरिय-नारयगइसाहणहेयवो नेया ।।२९९२॥ જેનાથી જીવો પીડા પામે તે કષ-કર્મ અથવા ભવ તેનો જેનાથી લાભ થાય તેને “કષાય” કહેવાય. અથવા જેનાથી જીવ યથોક્ત કષ પામે તે “કષાય' અથવા પૂર્વોક્ત કષના આય એટલે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
