________________
२३६ श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक ११.-उद्देशक ११. दिवसा य राईओ य समा चेव भवन्ति, पन्नरसमुहुत्ते दिवसे पन्नरसमुहुत्ता राई भवइ । चउभागमुद्दत्तभागूणा चउमुहुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ । सेत्तं पमाणकाले।
९. [प्र०] से किं तं अहाउनिवत्तिकाले ? [उ.] अहाउनिष्पत्तिकाले जन्नं नेरइएण वा तिरिक्खजोणिएण वा मणुस्सेण पा देवेण वा अहाउयं निवत्तियं सेत्तं पालेमाणे अहाउनिवत्तिकाले । .... १०. [प्र०] से किं तं मरणकाले? [उ०] जीवो वा सरीराओ सरीरं वा जीवाओ सेत्तं मरणकाले।
११. [प्र०] से किं तं अद्धाकाले ? [उ०] अद्धाकाले अणेगविहे पन्नत्ते । से गं समयट्ठयाए आवलियट्टयाए जावउस्सप्पिणीट्ठयाए । एस णं सुदंसणा! अद्धादोहारच्छेदेणं छिजमाणी जाहे विभागं नो हवमागच्छइ सेत्तं समए । समयट्टयाए असंखेजाणं समयाणं समुदयसमिइसमागमेणं सा एगा 'आवलिय' त्ति पवुच्चइ । संखेजाओ आवलियाओ जहा सालिउद्देसए जाव-सागरोवमस्स उ एगस्स भवे परिमाणं ।
१२. [प्र०] एएहि णं भंते ! पलिओवम-सागरोवमेहिं किं पयोयणं? [उ०] सुदंसणा! एएहिं पलिओवम-सागरोवमेहि नरेइय-तिरिक्खजोणिय-मणुस्स-देवाणं आउयाई मविजंति ।
१३. [प्र०] नेरइयाणं भंते ! केवइयं कालं ठिई पन्नत्ता? [उ०] एवं ठिइपदं निरवसेसं भाणियच्वं जाव-अजहन्नमणुकोसेणं तेत्तीसं सागरोवमाई ठिति पन्नत्ता ।
१४. [प्र०] अत्थि णं भंते! एएसि पलिओवमसागरोवमाणं खएति वा अवचएति वा? [उ०] हन्ता, अत्थि ।
१५. [प्र०] से केण?णं भंते! एवं वुच्चइ 'अत्थि णं एएसि णं पलिओवम-सागरोषमाणं जाव-अवचएति वा'? [उ.] एवं खलु सुदंसणा! तेणं कालेणं तेणं समएणं हथिणागपुरे नाम नगरे होत्था, वन्नओ । सहसंबवणे उजाणे, वन्नओ । तत्थ णं हथिणागपुरे नगरे बले नाम राया होत्था, वन्नओ । तस्स णं बलस्स रनो पभावई णामं देवी होत्था । सुकुमाल० वन्नओ, जाव-विहरइ । तए णं सा पभावई देवी अन्नया कयाइ तंसि तारिसगंसि वासघरंसि अभितरओ सचित्तकम्मे, बाहिरओ
दिवस अने रात्री ए बन्ने सरखा होय छे. त्यारे पंदर मुहर्तनो दिवस होय. छे अने पंदर मुहर्तनी रात्री होय छे. अने ते दिवस अने रात्रीनी मुहुर्तना चोथा भागे न्यून चार मुहूर्तनी पौरुषी होय छे. ए प्रमाणे प्रमाणकाल कह्यो.
९. [प्र०] हे भगवन् ! यथायुर्निवृत्तिकाल केवा प्रकारे कहेलो छे ? [उ०] जे कोइ नैरयिक, तिर्यंचयोनिक, मनुष्य के देवे पोते जेचं आयुष्य बांध्यु छे ते प्रकारे तेनुं पालन करे ते यथायुनिर्वृत्तिकाल कहेवाय छे.
१०. [प्र०] हे भगवन् ! मरणकाल ए शुं छे ? [उ०] ( ज्यारे ) शरीरथी जीवनो अथवा जीवथी शरीरनो वियोग थाय ( त्यारे ) ते मरणकाल कहेवाय छे.
११. [प्र०] हे भगवन् ! अद्धाकाल ए केटला प्रकारे छे ? [उ०] अद्धाकाल अनेक प्रकारनो कह्यो छे; समयरूपे, आवलिकारूपे, बने यावद् उत्सर्पिणीरूपे. हे सुदर्शन! कालना बे भाग करवा छतां ज्यारे तेना बे भाग न ज थइ शके ते काल समयरूपे समय कहेवाय छे. असंख्येय समयोनो समुदाय मळवाथी एक आवलिका थाय छे. संख्यात आवलिकानो [एक उच्छ्रास ] थाय छे-इत्यादि बधुं* शालि उद्देशकमां कह्या प्रमाणे यावत् सागरोपमना प्रमाण सुधी जाणवू.
१२. [प्र०] हे भगवन् ! ए पल्योपम अने सागरोपमरूपनुं शुं प्रयोजन छे? [उ०] हे सुदर्शन! ए पल्योपम अने सागरोपम वडे नैरयिक, तिर्यंचयोनिक, मनुष्य तथा देवोना आयुषोनुं माप करवामां आवे छे.
१३. [प्र०] हे भगवन् ! नैरयिकोनी स्थिति (आयुष) केटला काल सुधीनी कही छे ? [उ०] अहीं सिंपूर्ण स्थितिपद कहे, यावद् [पर्याप्त सर्वार्थसिद्ध देवोनी ] उत्कृष्ट नहि अने जघन्य नहि एवी तेत्रीश सागरोपमनी स्थिति कही छे' त्यां सुधी जाणवं.
१४. [प्र०] हे भगवन् ! ए पल्योपम तथा सागरोपमनो क्षय के अपचय थाय छे ? [उ०] हा, थाय छे..
१५. [प्र०] हे भगवन् ! एम शा हेतुथी कहो छो के पल्योपम अने सागरोपमनो यावत् अपचय थाय छे! [उ.] हे सुदर्शन ! ए प्रमाणे खरेखर ते काले, ते समये हस्तिनागपुर नामे नगर हतुं. वर्णन. त्यां सहस्राम्रवन नामे उद्यान हतुं. वर्णन. ते हस्तिनागपुर नगरमा बल नामे राजा हतो. वर्णन. ते बल राजाने प्रभावती नामे राणी हती. तेना हाथ पग सुकुमाल हता-इत्यादि वर्णन जाणवू. यावत् ते विहरती हती. त्यार बाद अन्य कोइ पण दिवसे तेंवा प्रकारना, अंदर चित्रवाळा, बहारथी धोळेला, घसेला अने सुंवाळा करेला, जेनो
दस्तिनागपुर. बलराजा. भावती राणी. बासगृह.
११.* भग. खं० २०६०७ पृ. ३२१. १३.प्रज्ञा पद ४५० १६८-१७८.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org