________________
शतक १०.-उद्देशक ४. भगवत्सुधर्मस्वामिप्रणीत भगवतीसूत्र.
१९७ यसेत्ता तीसं भत्ताई अणसणाए छेदेति, छेदित्ता तस्स ठाणस्स अणालोइय-पडिकंता कालमासे कालं किच्चा चमरस्स असुरिंदस्स असुरकुमाररन्नो तायत्तीसगदेवत्ताए उववन्ना ।
३.०] जप्पमिदं च णं भंते ! ते कायंदगा तायत्तीसं सहाया गाहावई समणोवासगा चमरस्स असुरिंदस्स असुरकुमाररण्णो तायत्तीसगदेवत्ताए उववन्ना तप्पभिई च णं भंते ! एवं वुच्चइ-'चमरस्स असुरिंदस्स असुरकुमाररनो तायत्तीसगा देवा? तए णं भगवं गोयमे सामहत्थिणा अणगारेणं एवं वुत्ते समाणे संकिए, कंखिए, वितिगिच्छिए उट्ठाए उढेइ । उट्टाए उट्रित्ता सामहत्थिणा अणगारेणं सद्धि जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छइ । तेणेव उवागच्छित्ता समणं भगवं महावीरं वंदद, नमसइ । वंदित्ता, नमंसित्ता एवं क्यासी
४.प्रअत्थि णं भंते ! चमरस्स असुरिंदस्स असुरकुमाररन्नो तायत्तीसगा देवा २१ [उ० हंता, अस्थि । से केणट्रेणं भंते ! एवं वुच्चइ-एवं तं चेव सवं भाणियच्वं, जाव 'तप्पभिई च णं एवं वुच्चइ-चमरस्स असुरिंदस्स असुरकुमाररण्णो 'तायत्तीसगा देवा २१ [उ०] णो इण? समटे, गोयमा! चमरस्स णं असुरिंदस्स असुरकुमाररन्नो तायत्तीसगाणं देवाणं सासए नामधेजे पण्णत्ते; जं न कयाई नासी, न कयाइ न भवइ, ण कयाइ ण भविस्सई; जाव णिच्चे अधोच्छित्तिनयट्ठयाए, अन्ने चयंति, अन्ने उववजंति ।
५. [प्र०] अत्थि णं भंते ! वलिस्स वइरोयर्णिदरस वइरोयणरन्नो तायत्तीसगा देवा २? [उ०] हंता, अत्थि । [प्र. से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-'बलिस्स वइरोयर्णिदस्स जाव तायत्तीसगा देवा २' ? [उ०] एवं खलु गोयमा! तेणं कालेणं, तेणं समएणं इहेव जंबुद्दीवे दीवे भारहे वासे विभेले णामं सन्निवेसे होत्था । वन्नओ । तत्थ णं विभेले सन्निवेसे जहा चमरस्स जाव उववन्ना । [प्र०] जप्पभिई च णं भंते! विभेलगा तायत्तीसं सहाया गाहावई समणोवासगा बलिस्स वइरोयणिदरस सेसं तं चेव जाव निच्चे अबोच्छित्तिणयट्टयाए, अन्ने चयंति, अन्ने उववजंति ।
गृहपतिओ पूर्वे उग्र, उपविहारी ( उग्रचर्यावाळा) * संविग्न अने संविग्नविहारी हता, पण पाछळथी पासत्था, पासत्थविहारी (पासस्थानी चर्यावाळा ) अवसन्न, अवसन्नविहारी, कुशील, कुशीलविहारी, यथाछंद, अने यथाछंदविहारी थईने तेओ घणा बरससुधी श्रमणोपासकना पर्यायने पाळे छे, पाळीने अर्धमासिक संखेलनावडे आत्माने सेवीने त्रीश भक्तोने अनशनपणे व्यतीत करीने ते प्रमादस्थानआलोचन अने प्रतिक्रमण कर्या विना काल समये काल करी तेओ असुरेंद्र, असुरकुमार राजा चमरना त्रायस्त्रिंशकदेवपणे उत्पन्न थया.
३. [प्र०] हे भगवन् ! ज्यारथी मांडीने ते काकंदीना रहेनारा अने परस्पर सहाय करनारा, तेत्रीश.श्रमणोपासको असुरेंद्र, असुरकुमारराजा चमरना त्रायस्त्रिंशकदेवपणे उत्पन्न थया त्यारथी एम कहेवाय छे के असुरेंद्र, असुरकुमारराजा चमरने त्रायस्त्रिंशक देवो छ ! ( अर्थात् ते पूर्वे त्रायस्त्रिंश देवो न होता ! ). ज्यारे ते श्यामहस्ती अनगारे भगवंत गौतमने ए प्रमाणे कयुं, त्यारे भगवान् गौतम शंकित; कांक्षित अने अत्यन्त संदिग्ध थया, अने तेओ उभा थईने ते श्यामहस्ती अनगारनी साथे ज्यां श्रमण भगवान् महावीर हता त्यां आवे छे त्यां आवीने श्रमण भगवान महावीरने वांदी अने नमीने आ प्रमाणे बोल्या
१. [प्र०] हे भगवन् ! असुरेंद्र, असुरकुमारना राजा चमरने त्रायस्त्रिंशक देवो छे ! [उ०] हा, गौतम! छे. [प्र०] हे भगवन् ! ए प्रमाणे आप शा हेतुथी कहो छो के ते चमरने त्रायस्त्रिंशक देवो छे ?-इत्यादि पूर्वे कहेलो त्रायस्त्रिंशक देवोनो सर्व संबन्ध कहेवो; यावत् काकंदीना रहेनारा श्रमणोपासको त्रायस्त्रिंशकदेवपणे उत्पन्न थया छे त्यारथी शुं एम कहेवाय छे के चमरने त्रायस्त्रिंशक देवो छे! (ते पूर्वे शुं नहोता!) [उ०] हे गौतम! ते अर्थ योग्य नथी, पण असुरेंद्र असुरकुमारना राजा चमरना त्रायस्त्रिंशक देवोना नामो शाश्वत कह्या छे, जेथी तेओ कदी न हतां एम नथी, कदी न हशे एम नथी; कदी नथी एम पण नथी. यावत् [तेओ नित्य छे, अव्युच्छित्तिनय(द्रव्यार्थिकनय-) नी अपेक्षाए अन्य च्यवे छे अने अन्य उत्पन्न थाय छे. [पण तेओनो विच्छेद थतो नथी.]
५. [प्र०] हे भगवन् ! वैरोचनेंद्र, वैरोचनराजा बलिने त्रायस्त्रिंशक देवो छे ? [उ०] हे गौतम ! हा, छे. [प्र०] हे भगवन् ! ए प्रमाणे आप शा हेतुथी कहो छो के वैरोचनेंद्र बलिने त्रायस्त्रिंशक देवो छे? [उ०] हे गौतम ! बलिना त्रायस्त्रिंशक देवोनो संबन्ध आ प्रमाणे छे-ते काले-ते समये जंबूद्वीपना भारतवर्षमा बिभेल नामे संनिवेश (कस्बो) हतो. वर्णन. ते बिभेल सन्निवेशमा परस्पर सहाय करनारा तेत्रीश श्रमणोपासको रहेता हता. इत्यादि जेम चमरेन्द्रना संबन्धे का तेम अहीं पण जाणवू. यावत् तेओ त्रायस्त्रिंशकदेवपणे उत्पन्न थया. ज्यारथी मांडीने ते बिभेल संनिवेशना परस्पर सहाय करनारा तेत्रीश गृहपतिओ श्रमणोपासको वैराचनेन्द्र बलिना त्रायस्त्रिंशकदेवपणे उत्पन्न थया-इत्यादि पूर्वोक्त सर्व हकीकत यावत् 'तेओ नित्य छे, अव्यवच्छित्तिनयनी अपेक्षाए अन्य च्यवे छे अन्य उत्पन्न थाय छे' त्यांसुधी जाणवी.
२. * संविग्म-मोक्ष मेळववा तत्पर थयेला, अथवा संसारथी भयभीत थयेला, संविनविहारी-मोक्षने अनुकूल चर्यावाळा.
ज्ञानादिथी बाह्य ते पासत्था, हमेशां पासत्थाना भाचारवाळा ते पासत्थविहारी. अवसन्न-थाकी गयेला, आळसथी सम्यक् अनुष्ठानने बरोबर नहि करनारा, अर्थात् जन्मथी मांदीने शिथीलाचारी. कुशील-ज्ञानादि आचारनी विराधना करनार हमेशा ज्ञानादिआचारना विराधक ते कुशीलविहारी. यथाछन्दआगमने परतन्त्र नहि होवाथी खच्छन्दी, अने हमेशा खच्छन्दी ते यथाच्छन्दविहारी.-टीका.
पनीन्द्रने चायनि
शक देवो.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org.