________________
7
मारायचन्द्र-बिमागमसंग्रहे
शतक ३. उद्देशक ३. प्रमताहा. संयतने केटला बाळ सुधी रहे, ए यातनुं निरूपण करवा कहे छ के, [ 'पमत्त' इत्यादि.] [ सव्वा वि य गं पमत्त 'ति] सर्व काळे संभयतो शंका. प्रमत्ताद-प्रमत्तगुणवानकनो बधो य काळ, काळथी-प्रमत्तादा समूहरूप काळने आश्रीने-केटला काळ सुधी रहे ! ए प्रमाणे प्रश्न छे. शं०-आ
सूत्रमा कालो-काळथी' अने कियश्चिरं-क्या सुधी' ए बन्ने मूकवानी अगत्य नधी. कारण के 'कालओ'ए शब्दनो अर्थ कियचिरम् ' : समाधान. शब्दना ज अर्थमा आवी जाय छे माटे सूत्रमा 'कालओ' शब्द कहेवानी शुं जरूर छे ? समा -- कालो'ए शब्द पना व्यवच्छेदने सारु
मूक्यो छे. कारण के क्षेत्रविषयक प्रयोग कियश्चिरम् ' शब्द पण प्रयोजाय छे. जेम के, अनधिज्ञान, क्षेत्रथी कियश्चिरम् '- क्यासुधी छे? तेत्रीश समय. सागरोपम. अने काळयी तो अवधिज्ञान, छासठ सागरोपम करतां वधारे छे. ["एक समयं '] ते केवी रीते? तो कई छे के, प्रमत्त संयमने प्राप्त
कर्या पछी तुरत ज एक समय वीत्या पछी--मरण थाय तो एक समय घटे छे. ['देसूणा पुब्बकोडि ' त्ति ] प्रमत्तगुणस्थानक अने अपमतगुणस्थानक, पटोरी ए बनेनो प्रत्येकनो समय, अंतर्मुहूर्त छे. ते अंतर्मुहूर्त प्रमाण काळयामा बन्ने गुणस्थानक पण, पर्याय (जूदे जूरे समये कमवार ) भवाथी दशोन
पर्वकोटि सुधी उत्कृषपणे होय छे. कारण के संयमवाळा मनुष्यनु वधारमा वधारे आयुष्य पूर्वकोटि-जटलं जहोय छे. तेयो मनुष्य, आठ घरस गया
पछीज संयमनो लाभ करे छे. अपमत्तनां अंतर्मुहूर्तो करतां प्रमतना अंतर्नुहूर्तो नोटां के एम कलाय छे. अने एवी रीते अंतर्मुहूर्त प्रमाण वधा बाजाओ. प्रमत्तादाने मेळवतां तनो काळ देशोन पूर्वकोटि थाय छे. बीजाओ तो कहे छेके, " बारेमां वधारे आ5 से ऊणी पूर्वकोटि सुधी प्रमत्तसंयतपणु
टके छ." एपमाणे अप्रमत्त संबंधी पण सूत्र कहे. विशेष एक, 'जनेणं संतोमुहुत्तं 'ति ] अप्रमत्ताद्वामा एटले अप्रमत्त गुणस्थानकने समये वर्तमान मनुष्य अंतर्मुहुर्तनी बचा मरतो नधी. चूर्णिकारनो मत तो अ'.: ..... प्रात्त संयत सिवाय बाकीना बधा य सर्व पिरतिवाब मनुष्यो, प्रसाद नहीं होवाने लीधे अप्रमत कहवाय छे. एवो कोइ उपशम श्रेणिने मतो मनुष्य, मुहूर्तनी वब काळ करे तो ते गाटे जवन्य काळ लन्ध थड शकेले अने देशोन पूर्वकोटि तो केवळज्ञानिने आधीने छ"
चूगिकार
लषणसमुद्रनो भरती-ओट. १८. प्र०-भते । ति भगवं गोयमे समणं मगवं महावीरं १८. १०--'हे भगवन् ! ' एम कही भगवान् गौतम, श्रमण चंदह, नम: बंदिता, नमंमित्ता एवं धयागी:----कहाणं मन्तं ! भगवतं महावीरने वादे छे, नमे छे अने नेम करी तेयो आ प्रमाणे लवासमहे चाउस-पम-दिड-पुण्णमासिणीस अतिरेगं वह वा! बोल्या के:--हे भगवन् ! लयण समुद्र, चौदशने दिवसे, बाठमने हायडू या!
दिवसे, अमासने दिवसे अने पूनमने दिवसे बवारे केम वधे छे
अने पधारे केम घटे छे? . १८. उ०-जहा जीवामिगमे लवणसमुहवत्ताया नेयव्वा, १८. उ०-हे गौतम! जेम जीवाभिगम सूत्रमा स्वण समद माय-लोअधिई, लोषाणुभावे,
संबंधे कहुं छे तेम अही जाणवु अने यावत्-ते 'टोफस्थिति'
अने 'लोकानुभाव ' ए शब्द सुधी जाणवु. -सेपं मंते !, भंते ! वि जाप विहरह.
-हे भगवन् ! ते ए प्रमाणे छे, हे भगवन् ! ते ए प्रमाणे
छे, एम कही यावत्-विहरे छे. भगवंत-अजसुहम्मसामिपप्पीए सिरीभगवईसुत्ने ततिअसये तइओ किरमा-उदेसो सम्मो .
६. 'णाणा जीवे पडुच सव्वद्धं' इत्युक्तम् , अथ सर्वाद्धाभाविभावान्तरप्ररूपणाय आह-'भंते' त्ति इत्यादि. 'अतिरेगं 'ति तिथ्यन्तरापेक्षया अधिकतरमित्यर्थः, 'लवणसमुहवत्तव्वया नेयव्व' ति जीवाभिगमोक्ता. कियद् दूरं यावत् ? इत्याह-'बाव लोअट्टिई' इत्यादि. सा चैवमर्थत:-"कस्माद् भदन्त लवणसमुद्रश्चतुर्दश्यादिषु अतिरेकेण वर्धते वा? हीयते पा? इह प्रश्ने उत्तरम्-लवणसमुद्रस्य मध्यभागे दिक्षु चत्वारो महापातालकलशा योजनलक्षप्रमाणाः सन्ति, तेषां चाऽधस्तने त्रिभागे वायुः, मध्यमे वायूदके, उपरितने तूदकमिति. तथाऽन्ये क्षुदपातालकलशा योजनसहस्रप्रमाणाश्चतुरशीति उत्तराष्टशताधिकसप्तसहस्रसंख्याः पावादियुक्तत्रिभागवन्तः सन्ति. तदीयवातविक्षोभवशाद जलवृद्धि हानी अष्टम्यादिपु स्याताम्. था लयणशिखाया दश योजनानां सहस्राणि विष्कम्भः, पोडश उच्छ्यः , योजनार्धमुपरि वृद्धि-हानी इत्यादि. अथ कस्माल् लवणो जम्बूद्वीपं नोपाययति ? अहंदादिप्रभावात् , लोकस्थितिर्वा एषा इति. एतदेवाह-"लोअहिह' त्ति लोकव्यवस्था, 'लोआणुभाव' इति लोकप्रभावः.
मावरसुधर्मसामिप्रणीते श्रीभगवतीस्त्रे तृतीयशते कियाख्ये तृतीय उद्देश के श्रीअभय देवसूरिविरचित विवरण समाप्तम्.
१. दूर्णिनो मूळ पाठ आगळ जगावेको छः-अनु०
१. मूलछाया:-मगवन् । इति भगवान् गौतमः श्रमण भगवन्तं महावीरे वन्दते, नमस्यति, वन्दिवा, नमस्थिता एवमयादी :-स्माद भयषन्। सयपसमुनः चतुर्दशी-अवगी-उद्दिध-पूर्णमासिनीपू अतिरेक वर्धते वा! हीयते चा? यथा जीदाभिगमे लवणसमुदायता ज्ञातव्या, यावत्-सोकस्थितिः, सोकानुगावः, तो भगवन् ! भनान् ! इति यावत्-विहरतिः-अनु.
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only