________________
शतक ५.-उद्देशक ४.
भगवत्सुधर्मस्वामिप्रणीत भगवतीसूत्र. २६. प्र०-केवली णं भंते ! पीयं मणं वा, वई वा २६. प्र०---हे भगवन् ! केवली मनुष्य, प्रकृष्ट मनने वा, धारेज ?
प्रकृष्ट वचनने धारण करे? २६. उ०-हंता, धारेज.
२६. उ०-हा, धारण करे.
उ.-पडप्पण्णकालगणं-साई गोयरग्गगयं विच्छडिअपउरभत्तपाणं उ०-प्रत्युत्पनकालग्रहण एटले साधुनी गोचरीमा आवेला विस्तृत-प्रपासित्ता तेणं साहिजइ, जहा-सुभिक्खे वट्टइ, से तं पडुप्पण्णकालगहर्ण. चुर-अन्नपानने जोइने एम कहेवाय के-सुभिक्ष वर्ते छे-ते प्रत्युत्पन्नकालग्रहण, प्र०-से किं तं अणागयकालगण?
प्र०-अनागतकालग्रहण ए शु? उ०-अणागयकालगण
उ०-अनागतकालग्रहण एटले वादळानुं निर्मळपणुं, काळा पर्वतो, अन्भस्स निम्मलत्तं कसिणा य गिरी सविजआ मेहा, विजळीवाळा मेघो, मेघनो गगडाट, वायुभ्रमण अने राती तथा चिकणी
थणिों वाउभामो संझा रत्ता पणिद्धा य. संध्या, वारुण, माहेंद्र के बीजो कोइ प्रशस्त उत्पात जोइने. एम कहेवाय वारुण वा महिंदं वा अण्णयरं वा पसत्थं उप्पायं पासित्ता तेणं साहिजइ, के-वरसाद सारो थशे-ते अनागतकालग्रहण. एत्रणे प्रहणो विपरीतरीते महा-सुवुढी भविस्सइ-से तं अणागयकालगहणं. एएसिं चेव विवज्जासे ति. पण थाय छे. ए प्रणे विपरीत प्रहणोनां नाम पूर्वनी जेवा जे छे.. विह गहणं भवइ. तं-जहा-अतीयका पडुप्पण्णका० अणागयका०, -प्र०-से किं तं अतीयकालगण?
प्र०—विपरीत अतीतकालग्रहण ए शुं ? उ.-अतीयका नित्तिणाई वणाणि, अनिप्पण्णसस्स वा मेइणिं, उ०-तृण विनानां वनो, अनाज विनानी जमीन अने पाणी विनानामुक्काणि अ कुंड-सर-नई-दीहिअ-तडागाई पासित्ता तेणं साहिज्जद, जहा- सूकां-कुंड, सरोवर, नदी, वाव अने तळाव विगेरेने जोइने एम कहेवाय कुवुढी आसी-से तं अतीयकालगहणं.
के-पूर्वे वरसाद न हतो-ते अतीतकालविपरीतग्रहण. प्र.-से कि तं पडुप्पण्णकालगणं ?
प्र०—विपरीत वर्तमान कालग्रहण ए शुं? उ०-पडुपर० साहुं गोयररगगयं भिक्खं अलभमाण पासित्ता तेणं उ०-साधुनी गोचरीमा भिक्षा नहीं मळती जोईने एम कहेवाय के, साहिज्जइ, जहा दुभिक्खे वइ-से तं पडुप०.
दुकाळ वर्ते छे. ते विपरीत वर्तमानकालग्रहण, प्र०-से किं तं अणागयकालगणं ?
प्र०—विपरीत अनागत कालग्रहण ए शुं ? .. उ०-अणागय०
उ.-दिशाओ धूम जेवी जणाय, संवृत मेदिनी अप्रतिबद्ध (1) जणाय, धूमायंति दिसाओ संविअमेइणी अपडिबद्धा,
नैऋतना वायुओ जणाय तो कुवृष्टिना निशान छे. घाया नेरइया खलु कुहिमेवं निवेयंति. अग्गेयं वा, वायव्यं वा अण्णयरं वा अप्पसस्थ-उप्पार्य पासित्ता तेणं अग्मिखूणना, वायव्यखूणना के बीजा कोई अप्रशस्त उत्पातने जोइने साहिज्जइ, जहा-कुट्टी भविस्सइ-से तं अणागयकालगहणं-से तं विसेस- एम कहेवाय के, दुकाळ थशे-ते विपरीत अनागत कालग्रहण-ते विशेषदिह्र-से तंदिइसाहम्मवं-से तं अणुमाणे.
दृष्ट-ते दृष्टसाधर्म्यवत्-ए रीते अनुमाननी पूरी व्याख्या छे. प्र०-से किं तं उवम्मे ?
प्र०-उपमा ए शु? उ०-उवम्मे दुविहे पण्णत्ते, तं जहा-साहम्मोचणीए अ, वेहम्मो. उ०-उपमा बे प्रकारनी छः साधर्म्यथी थती उपमा अने वैधयेथी वणीए अ.
थती उपमा. ___प्र०-से किं तं साहानणीए ?
प्र०-साधर्म्यथी थती उपमा-ए शुं! उ०-साहम्मोवणीए तिविहे पण्णत्ते, तं जहा-विचिसाहम्मोवणीए, उ०-साधर्म्यथी थती उपमा त्रण प्रकारनी छे:-किंचित्साधर्म्यथीथती, पायसाहम्मोवणीए, सबज्ञाहम्मोवणीए.
प्रायः साधर्म्यथी थती अने सर्व साधर्म्यथी थती.. प्र०-से किं तं किंचिसाहम्मोवणीए ?
प्र-किंचितसाधर्म्यथी थती उपमा ए शुं ? उ०-किंचिसाहम्मोवणीए-जहा मंदरो तहा सरिसवो, जहा सरिसवो उ.-किंचित् साधयेथी थती उपमा आ छ:-जेम मंदर तेम-सरसव तहा मंदरो. जहा समुद्दो तहा गोप्पयं, जहा गोप्पयं तहा समुहो. जहा अने जेम सरसव तेम मंदर. जेम समुद्र तेम खाबोधियुं अने जेम खाबोभाइयो तहा खज्जोतो, जहा खज्जोतो तहा आइचो. जहा चंदो तहा कुमुदो, चियुं तेम समुद्र. जेम सूर्य तेम खजूओ अने, जेम खजूओ तेम सूर्य. जैम जहा कुमुधो तहा चंदो-से तं किंचिसाहम्मोवणीए.
चंद्र तेम कुमुद अने जेम कुमुद तेम चंद्र-ए बधी उपमा किंचित् साथ
Hथी थएली छे. ..प्र०-से किं तं पायसाहम्मोवणीए ?
प्र०-प्रायः साधर्म्यथी थती उपमा ए. शुं? ___उ०-पायसाहम्मोवणीए-जहा गो तहा गवओ, जहा गवओ तहा उ०-प्रायः साधर्म्यथी थती उपमा आ छे:-जेम गाय तेम.गवय गो-से तं पायसाहम्मो०.
अने जेम गवय तेम गाय-ते प्रायः साधर्म्यथी थती उपमा. प्र०-से कि तं सव्वसाहम्मोवणीए ? .
प्र.-सर्व साधर्म्यथी थती उपमा ए शुं? उ.-सब्वसाहम्मे उवम्मे नत्थि, तहावि तेणेव तस्सोवम्मं कीरइ. उ.-सर्व साधर्म्यमां उपमा नथी-तेमां ते वडे ज तेनी उमा जहा अरिहंतेहिं अरिहंतसरिसं कयं. चकवट्टिणा चकवट्टिसरिसं कयं. बल- अपाय छे. जेम के-अरिहंतोए अरिहंत जेवं कर्यु. चक्रवर्तिएं चक्रवर्ति जेवं देवेण बलदेवसरिसं कयं. वासुदेवेण वासुदेवसरिसं कयं. साहुणा साहुस- कयु. बलदेवे बलदेव जेवू कर्यु. वासुदेवे वासुदेव जेवू कयु. साधुए साधु रिसं कयं-से तं सब्वसाहम्मे-से तं साहम्मोवणीए.
जेवं कषु. ते सर्व साधय-ते सर्व साधर्म्यथी थती उपमा. 'प्र०-से किं तं वेहम्मोवणीए ?
प्र०-वैधय॑थी थती उपमा ए शुं ? उ.-वेहम्मोवणीए तिविहे पणत्ते, तं जहा-किंचिनेहम्मे, पायवेहम्मे, उ०—वैधय॑थी थती उपमा त्रण प्रकारनी छे:-किंचित् वैधय॑थी यती सव्ववेहम्मे.
उपमा, प्रायः वैधय॑थी थती उपमा अने सर्व वैधम्यैथी थती उपमा. प्र० किं तं किंचिवेहन्म !
प्र०—किंचित् वैधय॑थी पती उपगा ए शं? १. मूलच्छायाः-केवली भगवन् ! प्रणीतं मनो कावा धारयेत् ? हन्त, धारयेत् :-अनु.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org.