________________
अंतक्रिया. १०७. प्र०-जीवे णं भंते ! अंतकिरियं करेजा?
१०७. प्र०-हे भगवन् ! जीव अंतक्रिया करे अर्थात् जीव
मोक्षप्राप्ति करे ! १०७. उ०-गोयमा ! अत्थेगइए करेजा, अत्थेगइए नो १०७. उ०—हे गौतम! कोई करे छे अने कोइ करता नथी. करेजा; अंतकिरियापयं नेयव्वं.
आ प्रश्नना सविस्तर उत्तर माटे प्रज्ञापनासूत्रनुं 'अंतक्रिया' नामर्नु वीशमुं पद जाणवू.
१४. किं संसार एवाऽवस्थानं जीवस्य स्यात्, उत मोक्षेऽपि ? इति शङ्कायां पृच्छामाह:-'जीवे गं' इत्यादि व्यक्तम्, नवरम्-'अंतकिरिय'ति अन्त्या च सा पर्यन्तवर्तिनी क्रिया च अन्त्यक्रिया, अन्त्यस्य वा कर्माऽन्तस्य क्रिया अन्त्यक्रिया, ताम्-कृत्स्नकर्मक्षयलक्षणां मोक्षप्राप्तिमित्यर्थः. 'अंतकिरियापयं नेयव्वं ति. तच्च प्रज्ञापनायां विंशतितमम् , तच्च एवम्:-"जीवे णं भंते ! अंतकिरियं करेजा ? गोयमा । अत्थेगइए करेजा, अत्यंगइए नो करेजा. एवं नेरइए, जाव-वेमाणिए." भव्यः कुर्यात्, नेतर इत्यर्थः. "नेरेइये णं भंते ! नेरइएसु वट्टमाणे अंतकिरियं करेजा ? गोयमा ! नो इणहे समढे" इत्यादि. नवरम् -"मणस्सेस अंतं करेजा” मनुष्येषु वर्तमानो नारको मनुष्यीभूत इत्यर्थः.
१४. 'शुं जीव- अवस्थान संसारमा जछे, के वळी तेनो मोक्ष पण छे ?' एवी शंका थतां पूछे छे केः-['जीवे गं' इत्यादि ] एसूत्र स्पष्ट छे. विशेष ए के, अंतक्रिया, ['अंतकिरियंति] अंत्यक्रिया अन्त्य छवटे थनारी, एवी जे क्रिया ते अंत्यक्रिया. अथवा अंत्य-कर्मनो अंत-नाश, तेनी जे क्रिया ते अंत्यक्रिया प्रशापनांनी साक्षी. अर्थात् सकलकर्मना क्षयरूप मोक्षप्राप्ति; ते अंत्यक्रियाने. ['अंतकिरियापयं नेयव्वं'ति] ते अंतक्रिया नामर्नु पद प्रज्ञापना सूत्रमा वीशमुं छे अने ते
आ प्रमाणे छ:-"हे भगवन् ! जीव अंतक्रिया करे ? हे गौतम ! कोइ एक जीव करे अने कोइ एक जीव न करे. ए प्रमाणे नैरयिक, यावत्-वैमानिक सुधी जाणवू." अर्थात् भव्य जीव अंतक्रिया करे अने अभव्य न करे. "हे भगवन्! नैरयिकोमा वर्तमान नैरयिको अंतक्रिया करे ? हे गौतम ! ए अर्थ समर्थ नथी" इत्यादि. विशेष ए के, "मनुष्योमां अंतने करे" अर्थात् मनुष्यमा वर्तमान-मनुष्य थएलो नारक अंतक्रिया करे.
मोक्ष छ।
उपपात.
१०८. प्र०-अह भंते ! असंजयभवियदव्वदेवाणं, अविरा- १०८. प्र०—हे भगवन् ! संयमरहित अने देवपणुं पामवाने हिअसंजमाणं, विराहिअसंजमाणं, अविराहिअसंजमासंजमाणं, विरा- योग्य एवा जीवो, अखंडित संयमवाळा, खंडित संयमवाळा, अखंहिअसंजमासंजमाणं, असण्णीणं, तावसाणं, कंदप्पिआणं, चरगपरि- डित संयमासंयम-देशविरति-श्रावकपणा-वाळा, खंडित संयमाव्वायगाणं, किब्बिासआणं, तेरिच्छियाणं, आजीविआणं, आभि- संयमवाळा, असंज्ञिओ, तापसो, कांदर्पिको, चरकपरिव्राजको,
ओगिआणं, सलिंगीणं दंसणवावनगाणं, एएसि णं देवलोगेस अथवा चरको अने परिव्राजको. किल्बिषिको, तिर्यंचयोनिको. उववज्जमाणाणं कस्स कहिं उववाए पन्नत्ते ?
आजीविको, आभियोगिको अने श्रद्धाभ्रष्ट वेषधारको; ए बधा जो
देवलोकोमा उत्पन्न थाय तो कोनो क्या उपपात-उत्पाद-कह्यो छे ! १०८. उ०-गोयमा ! असंजयभवियदव्वदेवाणं जहण्णेणं १०८. उ०-हे गौतम | संयमरहित अने देवपणुं पामवाने भवणवासिसु, उक्कोसेणं उवरिमगेविजएस, अविराहिअसंजमाणं योग्य एवा जीवोनो जघन्ये भवनवासिमां अने उत्कृष्ट उपरना जहण्णेणं सोहम्मे कप्पे, उक्कोसेणं सव्वट्ठसिद्ध विमाणे; विराहिअसं- अवेयकमां उत्पाद कह्यो छे. अखंडित संयमवाळाओनो जघन्ये सौजमाणं जहण्णेणं भवणवासिसु, उक्कोसेणं सोहम्मे कप्पे; अविरा- धर्मकल्पमा अने उत्कृष्टे सर्वार्थसिद्ध विमानमां उत्पाद कह्यो छे. हिअसंजमासंजमाणं जहण्णेणं सोहम्मे कप्पे, उक्कोसेणं अच्चए खंडित संयमवाळाओनो जघन्ये भवनवासिमां अने उत्कृष्टे सौधर्मकप्पे; विराहिअसंजमासंजमाणं जहण्णेणं भवणवासिस, उक्कोसेणं कल्पमा, अखंडित संयमासंयमवाळाओनो जघन्ये सौधर्मकल्पमा अने
१. मूलच्छायाः-जीवो भगवन् ! अन्तक्रियां कुर्यात् ? गौतम ! अस्त्येककः कुर्यात् , अस्त्येकको नो कुर्यात्; अन्तक्रियापदं नेतव्यम्:-अनु० १. प्र. छायाः-जीवो भगवन् ! अन्त्यकियां कुर्यात् ? गौतम ! अस्त्येककः कुर्यात्, अस्त्येकको नो कुर्यात्. एवं नैरयिकः, यावत्-वैमानिकः, २. नैरयिको भगवन् ! नैरयिकेषु वर्तमानोऽन्त्यक्रियां कुर्यात् ? गौतम ! नायमर्थः समर्थः-अनु.
१. मूलच्छायाः-अथ भगवन् ! असंयतभव्यद्रव्यदेवानाम् , अविराधितसंयमानाम् , विराधितसंयमानाम् , अविराधितसंयमाऽसंयमानाम् , विराधितसंयमाऽसंयमानाम् , असंझिनाम् , तापसानाम् , कान्दर्पिकाणाम्, चरकपरिव्राजकानाम् , किल्बिषिकाणाम्, तिरथाम् , आजीविकानाम् , आभियोगिकानाम् , सलिङ्गिनाम् , दर्शनव्यापनकानाम्-एतेषां देवलोकेषु उपपद्यमानानां कस्य कुत्र उपपातः प्रज्ञप्तः ? गौतम | असंयतभव्यद्रव्यदेवानां जघन्येन भवनवासिपु, उत्कृष्टेन उपरिमवेयकेषुः अविराधितसंयमानां जघन्येन सौधर्मे कल्पे, उत्कृष्टेन सार्थसिद्ध विमान; विराधितसंयमाना जघन्येन भवनवासिपु, उत्कृष्टेन सौधर्म कल्पे; अविराधितसंयमाऽसंयमानां जघन्येन सीधर्म कल्पे, उत्कृष्टेन अच्युते कल्पे; विराधितसंथमाऽसंयमाना जघन्येन भवनवासिपु, उत्कृष्टेन:-अनु.
Jain Education international
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org