Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01

SR No.: 004640
Original Sutra Author: N/A
Author: Bechardas Doshi
Publisher: Dadar Aradhana Bhavan Jain Poshadhshala Trust
Total Pages: 372
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size: 15 MB

Page 122

१०२
श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक १.-उद्देशक २.
विचार अने मित्रता.
यतोऽसुरादिषु ब्यन्तरान्तेषु देवेषु असंज्ञिन उत्पद्यन्ते, यतोऽत्रैवोद्देशके वक्ष्यतिः-'असन्नी णं जहण्णेणं भवणवासीसु, उक्कोसेणं वाणमतरेस' त्ति. ते चाऽसुरकुमारप्रकरणोक्तयुक्तेरल्पवेदना भवन्तीत्यवसेयम्, यत्तु प्रागुक्तम्-'संज्ञिनः सम्यग्दृष्टयः, असंज्ञिनस्त्वितरे' तद् वृद्धव्याख्या - नुसारेणैवेति. ज्योतिष्क-वैमानिकेषु त्वसंज्ञिनो नोत्पद्यन्ते, अतो वेदनापदे तेष्वधीयते:-"दुविहा जोइसिया, मायिमिच्छादिद्वीउववनगा य" इत्यादि. तत्र मायिमिथ्यादृष्टयोऽल्पवेदनाः, इतरे च महावेदनाः, शुभवेदनामाश्रित्येति. एतदेव दर्शयन्नाहः-'नवरं वेयणाए' इत्यादि.
९. ['वाणमंतर-जोतिस-वेमाणिआ जहा असुरकुमार'त्ति] तेमां शरीरनुं नानापणुं अने मोटापणुं पोतपोतानी अवगाहनाने अनुसार जाणवं. वेदनामां 'असुंरकुमारो संशिभूत अने असंज्ञिभूत छे, संशिभूत महावेदनावाळा छे अने असंज्ञिभूत अल्प वेदनावाळा छे' ए प्रमाणे असुरकुमारो कसा छे अने व्यंतरो पण तेम ज कहेवा; कारण के असुरकुमारथी मांडीने व्यंतर सुधीना देवोमा असंज्ञिजीवो उत्पन्न थाय छे. आ वातने आ ज (चाल) उद्देशकमां कहेशे-'असंज्ञिजीवो जघन्ये भवनवासिओमां उत्पन्न थाय अने उत्कृष्टे वानव्यंतर देवोमां उत्पन्न थाय.' तेओ अल्प वेदनावाळा होय छे. ए वात असुरकुमारना प्रकरणमां कहेली युक्तिथी जाणवी. जे पहेलां कयुं छे के, 'संशिओ एटले सम्यग्दृष्टिओ अने असंज्ञिओ एटले बीजा अर्थात् मिथ्यादृष्टिओ' ते वृद्धोनी व्याख्याने अनुसारे ज जाणवं. ज्योतिष्क अने वैमानिकोमा तो असंज्ञिो उत्पन्न थता नथी माटे ते संबंधे वेदनापदमा कहेवाय छे के, "ज्योतिष्को बे प्रकारना छे-मायिमिथ्यादृष्टिउपपन्नक" वगेरे. तेमा मायिमिथ्यादृष्टिओ ओछी वेदनावाळा छे अने बीजा शुभ वेदनाने आश्रीने महा वेदनावाळा छे. एज वातने दर्शावता कहे छे:-['नवरं वेअणाए' इत्यादि].
लेश्यावाळा जीवो. ९७. प्र०—सलेस्सा णं भंते ! नेरइया सव्वे समाहारगा? ९७. प्र०—हे भगवन् ! लेश्यावाळा बधा नैरयिको समान
आहारवाळा छे? ९७. उ०—ओहियाणं, सलेस्साणं, सुक्कलेस्साणं; एएसि णं
९७. उ० हे गौतम! ७
औधिक-सामान्य, सलेश्य अने तिण्हं एको गमो. कण्हलेस्साणं, नीललेस्साणं पि एको गमो.
मा. शुक्ललेश्यावाळा; ए त्रणेनो एक गम कहेवो-समान पाठ कहेवो. नवरं वेदणाए-मायिमिच्छदिवीउववन्नगा य, अमायिसम्मदिट्टी- कणलेल्यावाला अने नीललेड्यावाळाओनो पण समान गम उववनगा य माणियव्वा. मणुस्सा किरियासु सराग-वीअराग- पण तेमां वेदनामां भेद आ प्रमाणे छे:-मायी अने मिथ्यादृष्टि पमत्ता-उपमत्ता न भाणिअव्वा, काउलेस्साण वि एसेव गमो. नवरं- उपपन्नक अने अमायी तथा सम्यग्दृष्टि उपपन्नक कहेवा. तथा कृष्ण नेरइए जहा ओहिए दंडए तहा भाणियव्या, तेउलेस्सा, पम्हलेस्सा अने नीललेश्यामां मनुष्यो सरागसंयत, वीतरागसंयत, प्रमत्तसंयत जस्स अस्थि जहा ओहिओ दंडओ तहा भाणियव्या. नवरं
के अप्रमत्तसंयत न कहेवा. वळी कापोतलेश्यामां पण एज गम मणुस्सा सरागा, वीअरागा न भाणियब्वा. गाहाः
समजवो. विशेष ए के, कापोतलेश्यावाळा नैरयिको औधिक दंडकनी पेठे कहेवा. जेओने तेजोलेश्या अने पद्मलेश्या होय, तेओ
औधिक दंडकनी पेठे कहेवा. विशेष ए के, मनुष्योना सराग अने
वीतराग, एवा बे भेद न कहेवा. गाथा:दुक्खा-उए उदिण्णे आहारे कम्म-वन-लेस्सा य,
दुःख-कर्म-अने आयुष्य जो उदीर्ण होय तो वेदे छे. समवेयण-समकिरिया समाउए चेव बोधव्वा.
आहार, कर्म, वर्ण, लेश्या, वेदना, क्रिया अने आयुष्य; ए
बधानी समता संबंधे पूर्वे कयुं छे एम जाणवू. १०. अथ चतुर्विंशतिदण्डकमेव लेश्यादिभेदविशेषणमाऽऽहारादिपदैनिरूपयन् दण्डकसप्तकमाहः-'सलेस्सा णं. भंते ! नेरइया सब्वे समाहारग'त्ति अनेनाऽऽहार-शरीरो-च्छ्वास-कर्म-वर्ण-लेश्या-वेदना-क्रियो-पपाताऽऽख्यपूर्वोक्तनवपदोपेतनारकादिचतुर्विशतिपददण्डको लेश्यापदविशेषितः सूचितः. तदन्ये च कृष्णलेश्यादिविशेषिताः पूर्वोक्तनवपदोपेता एव यथासंभवं नारकादिपदात्मकाः षड् दण्डकाः सूचिताः. तदेवमेतेषां सप्तानां दण्डकानां सूत्रसंक्षेपार्थ यो यथाऽध्येतव्यस्तं तथा दर्शयन्नाहः-'ओहियाणं' इत्यादि. तत्रौधिकानां पूर्वोक्तानां निर्विशेषणानां नारकादीनाम्, तथा सलेश्यानामधिकृतानामेव, शुक्ललेश्यानां तु सप्तमदण्डकवाच्यानाम्-एषां त्रयाणामेको गमः-सदृशपाठः.
१. अत्र उद्देशके १०४ उत्तरसूत्रेः-अनु० १. जूओ आ उद्देशकमां १०४ मुं उत्तर सूत्रः-अनु.
१. मूलच्छायाः-सलेश्या भगवन् । नैरयिकाः सर्वे समाऽऽहारकाः? औधिकानाम, सलेश्यानाम्, शुक्ललेश्यानाम् एतेषां त्रयाणामेको गमः, कृष्णलेश्यानाम, नीललेश्यानामपि एको गमः, नवरं वेदनायां-मायिमिथ्यादृष्टयुपपन्नकाश्च, अमायिसम्यग्दृष्ट्युपपन्नकाश्च भणितव्याः. मनुष्याः क्रियासु सराग-वीतरागप्रमत्ता-ऽप्रमत्ता न भणितव्याः. कापोतलेश्यायामपि एष एव गमः. नवरम्-नैरयिके यथा औषिके दण्डके तथा भणितव्याः, तेजोलेश्या, पद्मलेश्या यस्याऽस्ति याधिको दण्डकस्तथा भणितव्याः, नवरम्-मनुष्याः सरागाः, वीतरागा न भणितव्याः. गाथा:-दुःखाऽऽयुष्के उदीर्णे आहारः कर्म-वर्ण-लेश्याच, समवेदन-समक्रियाः समाऽऽयुष्कं चैव बोद्धव्यम्:-अनु.
www.jainelibrary.org.