Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01

SR No.: 004640
Original Sutra Author: N/A
Author: Bechardas Doshi
Publisher: Dadar Aradhana Bhavan Jain Poshadhshala Trust
Total Pages: 372
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size: 15 MB

Page 111

शतक १.-उद्देशक २.
भगवत्सुधर्मस्वामिप्रणीत भगवतीसूत्र. दंडक (सर्वत्र ) जाणवो. तथा बहुवचनमा बीजो दंडक जाणवो, ते आ प्रमाणे छेः-'हे भगवन् । (घणा) जीवो खयंकृत कर्मने वेदे छ।' इत्यादि. बहरवा तथा 'हे भगवन् ! (घणा) नैरयिको स्वयंकृत कमने वदे छे ?' इत्यादि. (ए प्रमाणे बीजा दंडकोमा पण एकवचन अने बहवचनवाला दंडको कदेवा.) शंका:-जे अर्थ एकवचनवाळा प्रश्नमा छे ते ज अर्थ बहुवचनवाळा प्रश्नमां पण जंगाय छे, तो बहुवचनवाळो बीजो प्रश्न करवानी पहुस्प पामाटे । शी जरुर छे. समाधान:-कोइ वस्तुसंबंधी एकपणामां अने बहुपणामां अर्थविशेष देखवामां आवे छे. जेम के, एक जीवने आश्री सम्यक्त्वादि- समापान. (सम्यक्त्व, मति, श्रुत अने अवधिज्ञान )नी स्थिति छासठ सागरोपम कहेली छ अने घणा जीवोने आश्री तेनी स्थिति सदा काळ कही छे. माटे सम्यक्त्वादिनी पेठे अहीं पण 'एकपणामां अने बहुपणामां अर्थ विशेष संभवे' एवी शंका थतां बहुत्वसंबंधी प्रश्न दुष्ट नथी. अथवा अत्यंत अन्यत्पन्न बुद्धिवाळा शिष्यना बोध माटे ते बहुत्वनो प्रश्न छे. नरकादिना व्यवहारमा आयुष्यनी मुख्यता होवाथी हवे आयुष्यने आश्री ये दंडक भायुष्य, को -जीवेणं' इत्यादि अने ए सूत्रनी वृद्धोए करेली भावना आ प्रमाणे छ:-"पहेलां (कृष्ण) वासुदेवे सातमी (नरक) पृथिवीमां पदो. जवा योग्य आयुष्य बांध्यु हतुं अने वळी कालांतरे परिणामविशेषथी त्रीजी पृथिवीमां जवा योग्य आयुष्य बांध्यु. तो तेवा आयुष्यनी अपेक्षाए कहेवाय छे के, पूर्व बधिल आयुष्य अनुदीर्ण (उदयमा नहीं आवेल) होवाथी कोइना वेदवामां नथी आवतुं. जो वळी ज्या जवानं आयष्य बाध्य होय त्यां ज उत्पत्ति थाय तो पूर्वे बांधेल आयुष्य तेज प्रकारे उदयमा आवेल होवाथी वेदाय छे, एम कहेवाय."
नैरयिक. ६९. प्र०-नैरइया.णं भंते ! सव्वे समाहारा, सव्वे समसरीरा, ६९. प्र०-हे भगवन् ! बधा नैरयिको सरखा आहारवाळा, सव्वे समुस्सासनीसासा?
सरखा शरीरवाळा तथा सरखा उच्छ्वास अने निःश्वासवाळा छे! ६९. उ०-गोयमा / नो इणढे समहे.
६९. उ०-हे गौतम ! ए अर्थ समर्थ-संगत-नथी अर्थात् ए
प्रमाणे नथी. ७०. प्र०-से केणटेणं भंते । एवं वुच्चइ-'नेरइया नो सव्वे ७०. प्र०—हे भगवन् ! ते ए प्रमाणे शा हेतुथी कहो छो के, समाहारा, नो सव्वे समसरीरा, नो सव्वे समुस्सासनीसासा'? 'बधा नैरयिको सरखा आहारवाळा, सरखा शरीरवाळा अने सरखा
उच्छ्वास अने निःश्वासवाळा नथी? ७०. उ0-गोयमा । नेरइया दविहा पन्नत्ता, तं जहा:- ७०. उ०-हे गौतम! नैरयिको बे प्रकारना कह्या छे: ते महासरीरा य, अप्पसरीरा य. तत्थ णं जे ते महासरीरा ते बहुत- आ प्रमाणे:-मोटा शरीरवाळा अने नाना शरीरवाळा, तेमा जे राए पोग्गले आहारैति, बहुतराए पोग्गले परिणामेति, बहुतराए नैरयिको मोटा शरीरवाळा छे तेओ घणा पुद्गलोनो आहार करे छे, पोग्गले उस्ससंति, बहुतराए पोग्गले नीससंति, अभिक्खणं घणा पुद्गलोने परिणमावे छे, घणो उच्छ्वास अने निःश्वास ले छे; आहारैति, अभिक्खणं परिणामेति, अभिक्खणं उस्ससंति, अभि- वारंवार आहार करे छे, वारंवार परिणमावे छे अने वारंवार उच्छ्वास क्खणं नीससति. तत्थ णं जे ते अप्पसरीरा ते णं अप्पतराए तथा निःश्वास ले छे. तथा तेमां जे नाना शरीरवाळा छे तेओ पोग्गले आहारैति, अप्पतराए पोग्गले परिणामेति, अप्पतराए थोडा पुद्गलोने परिणमावे छे, थोडों उच्छ्वास अने निःश्वास ले पोग्गले उस्ससंति, अप्पतराए पोग्गले नीससंति; आहच आहा- छे; कदाचिद् आहार करे छे, कदाचित् परिणमावे छे अने कदाच रोति, आहच परिणामति, आहच उस्ससांत, आहच नीससंति: उच्छ्वास अने निःश्वास ले छे. माटे हे गौतम ! ते हेतुथी एम से तेणद्वेणं गोयमा । एवं वुचइ-'नेरइया सव्वे नो समाहारा, नो कहेवाय छे के 'बधा नैरयिको सरखा आहारवाळा, सरखा शरीरसव्वे समसरीरा, नो सव्वे समुस्सास-नीसासा'.
वाळा अने यावत्-सरखा उच्छ्वास तथा निःश्वासवाळा नथी'. ७१. प्र०-नेरइया णं भंते ! सव्वे समकम्मा ?
७१. प्र०-हे भगवन् ! बधा नैरयिको सरखा कर्मवाळा छे! ७१. उ०-गोयमा ! नो इणढे समढे.
७१. उ०-हे गौतम ! ए अर्थ समर्थ नथी. ७२. प्र०-से केणद्वेणं?
७२. प्र०-हे भगवन् ! ए प्रमाणे शा हेतुथी कहो छो? ७२. उ०-गोयमा ! नेरइया दुविहा पत्नत्ता, तं जहा:- ७२. उ०-हे गौतम ! नैरयिको बे प्रकारना कह्या छे, ते
७२. उ०-ह गौतम ! नरायका पुव्वोववनगा य, पच्छोववनगा य. तत्थ णं जे ते पवावेवनगा आ प्रमाणे:-पूर्वोपपन्नक-पहेला उत्पन्न थएला-अने पश्चादुपपन्नकते णं अप्पकम्मतरागा, तत्थ णं जे ते पच्छोववनगा तेणं महा- पछी उत्पन्न थएला. तेमां जे नैरयिको पूर्वोपपन्नक'छे तेओ अल्प फम्मतरागा, से तेणद्वेणं गोयमा /..
कर्मवाळा छे अने जे पश्चादुपपन्नक छ तेओ महाकर्मवाळा छे. माटे हे गौतम! ते हेतुथी एम कहेवाय छे के 'नैरयिको बधा सरखा कर्मवाळा नथी'.
१. मूलच्छाया:-नैरयिका भगवन् । सर्वे समाहाराः सर्वे समशरीराः, सर्वे समोच्छासनिःभासाः गौतम | नाऽयमर्थः समर्थः. तत् केनाऽधन भगवन् । एवमुच्यते, 'नैरयिका नो सर्व समाहाराः, नो सर्वे समशरीराः, नो सर्वे समोच्छासनिःश्वासाः' गीतम । नरयिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-महाशराराध, अल्पशरीराच; तत्र येते महाशरीरास्ते बहुतरान् पुदलान् आहारयन्ति, बहतरान पतलान् परिणमयन्ति, बहुतरान पुनलान् उच्छुसान्त, बहुतराम पुदलान् निःश्वसन्ति; अभिक्षणमाऽऽहारयन्ति, अभिक्षणं परिणमयन्ति, अभिक्षणमच्छसन्ति. अभिक्षणं निःश्वसन्ति; तत्र ये ते अल्पशरारा मन तरान् पुद्गलान् आहारयन्ति, अल्पतरान् पुर्लान् परिणमयन्ति, अल्पतरान पदलानच्छसन्ति. अल्पतरान पदलान् निःश्वसन्ति; आहत्याऽऽहारमान्त, आहत्य परिणमयन्ति, आइत्योच्छ्सन्ति, आहत्य निःश्वसन्ति, तत् तेनार्थेन गौतम! एवमुच्यते; 'नैरयिका नो सर्वे समाहाराः, नो सव समास समोच्छासनिःश्वासाः', 'नरयिका भगवन | सर्वे समकर्माणः गौतम | नाऽयमर्थः समर्थः. तत केनाऽर्थेन ? गौतम | नरयिका द्विविधाः प्रता, पूर्वोपपन्नकाच, पक्षादुपपत्रकाथ; तत्र ये ते पूर्वोपपत्रकास्तेऽल्पकर्मतरकाः, तत्र येते पश्चादुपपनकास्ते महाकर्मतरकाः, तत् तेनाऽधन गतिम